Парламентарните избори во Косово се закажани за 9 февруари во недела, на кои ќе се изберат Влада и нови 120 пратеници во Собранието, од кои 20 места се резервирани за малцинствата. Имаше навреди, закани, но и казни. Изборната кампања во Косово беше одбележана со се поостра реторика од клучните политички противници, што резултираше со тоа што тие платиле повеќе од 400.000 евра казни. За истражувачите, премногу запаливи изјави и јасен говор на омраза. За соговорниците на „Локално“ очекуван судир во косовскиот политички кор. Постои и „прашање од милион долари“: Дали „ден потоа“, 10 февруари, ќе се смират или уште повеќе ќе се разгорат страстите?
Во тамошната јавност се зголемува впечатокот дека актуелниот премиер Албин Курти можеби нема да може да формира влада, а според анкетите опаѓа неговиот рејтинг. И додека најсилните косовски опозициски партии се поверојатно е да формираат коалициска влада отколку да соработуваат со Самоопределување, меѓу политичките партии од српската заедница се очекува и намалување на бројот на мандатите на Српската листа.
Косовскиот аналитичар Фатмир Шехоли во разговор за „Локално“ вели дека во недела изборот е помеѓу антиамериканскиот профил предводен од Курти и политичкиот блок кој сака членство во НАТО и враќање на патот на сојузништвото со Америка. Според него, како што вели, актуелниот косовски премиер добил црвен картон од Америка, односно САД не им кажала на Косовците за кого да гласаат, но јасно ставиле до знаење дека Курти не може да биде партнер на Америка.
Фатмир Шехоли
-Опозицискиот блок ќе донесе промени во Косово и ќе се обиде да го врати Косово во главните текови на ЕУ и НАТО. Љумир Абдиџику (од Демократската лига на Косово) е исклучително паметен и многу професионален. Кој ќе биде премиер останува да видиме по изборите, истакнува соговорникот и додава дека Српската листа ќе добие најмногу пратеници од 10-те резервирани.
-Од однесувањето на нивните пратеници ќе зависи како ќе се третира Српската листа во Парламентот. Апсолутно сум сигурен дека мнозинството во Косово ја сака земјата во ЕУ и НАТО како целосна, а не поделена, заклучува Шехоли.
Дел од косовската јавност оценува дека не е јасно дали новата американската администрација е навистина против Курти или тоа се само некои лобисти- американски, српски или косовски кои сакаат да го прикажат тоа така. Вакво е мислењето на косовсиот аналитичар, Фадиљ Љепаја. Смета дека ако американската администрација се приклони кон создавање национални држави на Балканот, тогаш решавањето на косовското прашање ќе биде многу полесно отколку босанското или македонското.
-Дали активното залагање на (Ричард) Гренел против Курти ќе има улога во одлуката на гласачите или странските фактори (Германија итн.) можеби ја претпочитаат ЛДК, тешко е да се каже со сигурност, но малкумина во Косово веруваат дека тоа би можело да биде одлучувачко за одлуката на гласачите. Српските гласачи, според мене, се доста исплашени во моментов, и поради нестабилноста во самата Србија, но и затоа што се свесни што всушност претставува Српската листа, која е рака на СНС на Косово, вели Љепаја во разговор за „Локално“.
Додава дека српските гласачи добиваат контрадикторни информации од самата Србија, каде што е нејасен односот на силите меѓу Западот и Русија, каде секој може да ја искомплицира ситуацијата, а ретко кој може да понуди решение и мир. Како заклучок, останува на косовските гласачи да одлучат, вели Љепаја.
Фадиљ Љепаја
Соговорникот дава и свое видување и за новата политика на администрацијата на Трамп.
-Мислам дека г-динот Трамп не е толку „трамписта“ како што сакаат да го прикажат. Секој има некаква идеја за тоа што претставува Трамп, но тој всушност е голем прагматичар, воден од интересите на големите американски корпорации и соодветно на тоа, тој се обидува да ја намали администрацијата и да ги укине сите институции што се создадени преку социјална или политичка борба, а не во интерес на држава која им служи на интересите на американската економија. Неговата идеја е да уништи некоја длабока состојба која на сите им диктира и идеологијата на глобализмот која на Америка и дава улога да ги стави американските интереси во втор план и да изгради светски мир и рамнотежа во светот. Трамп смета дека само ефикасна и силна американска економија, неоптоварена со други интереси освен нејзините, може да ја направи американската држава повторно силна, која треба да им служи на интересите врз кои ќе се градат принципите на американската надворешна политика, анализира косовскиот аналитичар.
Според него, дали ќе има прекројување на границите во Косово, Босна и Херцеговина, Македонија, во голема мера зависи од новата политика на САД кон ЕУ, НАТО, Русија, Турција итн. Ова сè уште не може јасно да се види, тврди Љепаја, а повеќе го најавуваат поддржувачите на Трамп отколку самиот Трамп и неговата администрација.
-Со евентуалното прекројување на границите се создава нов принцип кој ќе има последици и надвор од Балканот, односно во Украина итн. На повисоко ниво се зависи од новата политика на Трамп, со предупредување дека Трамп и „трампистите“ не се сосема исти, ни рече Љепаја.
За потсетување, ова се први редовни парламентарни избори одржани во Косово од 2007 година. На гласачкото ливче има 28 политички опции кои се натпреваруваат за 120 места во Парламентот. Половина од партиите и движењата ги претставуваат немнозинските заедници, односно оние кои не се идентификуваат како Срби или Албанци.
Од косовските партии, „Самоопределување“, движењето на премиерот Курти, ужива најголема поддршка. Од опозициските партии, ДПК моментално има најмногу места во парламентот, основана од поранешниот премиер и претседател на Косово и поранешен портпарол на ОВК, Хашим Тачи. Кандидат на ДПК за премиер на Косово е градоначалникот на Јужна Митровица, Бедри Хамза.
Другите две партии кои најверојатно ќе можат да одлучуваат за новата влада, доколку Самоопределување не освои мнозинство, се Демократската лига на Косово (ЛДК), основана од Ибрахим Ругова и Алијансата за иднината на Косово (ААК), партијата на Рамуш Харадинај, која на изборите настапува во коалиција со партијата Нисам.
Српската заедница ќе биде претставена од шест партии – Српска листа (СЛ), Српска демократија (СД), Српско народно движење (СНП), Партија на косовските Срби (ПКС), ГИ Народна правда и За слобода, правда и опстанок.
Досега само СЛ ја претставуваше српската заедница во Парламентот, освојувајќи ги сите десет места, но од 2022 година ја бојкотира работата на истиот. Од друга страна, „За слобода, правда и опстанок“ е дел од актуелната Влада на Курти, а претседателот на партијата Ненад Рашиќ раководи со Министерството за заедници и враќање.
Н.П.