Претходно оваа недела, САД и Русија постигнаа договор за безбедна пловидба во Црното Море и прекин на нападите врз украинската енергетска инфраструктура. Договорот го прифати и Украина, но уште првиот ден беше прекршен. Две недели претходно, по иницијатива на САД, беше договорен триесетдневен прекин на огнот, на што начелно се согласија и Украина и Русија. Сепак, дури и по тоа имаше значителни прекршувања.
Американскиот претседател Доналд Трамп се обидува да постигне најсилни можни договори за прекин на огнот, вклучително и примирје, меѓу Русија и Украина, бидејќи целосното завршување на војната останува предизвик. Да потсетиме, ова беше едно од најгласните предизборни ветувања на Трамп, дадено во мај 2023 година, кога вети дека, доколку повторно стане претседател, ќе ја заврши војната за 24 часа. Истото ветување го повторуваше и за време на изборната кампања минатата година.
Но, сега, два месеци по неговата инаугурација, Трамп минатата сабота изјави дека мировните напори се „донекаде под контрола“. Со други зборови, Трамп и американските преговарачи треба внимателно да продолжат, чекор по чекор, во овие преговори.
„Очигледно е дека нема волја од руската страна за сеопфатен 30-дневен прекин на огнот. Украина се согласи на тоа, но Русија не. Сега преговорите се префрлаат на одредени сегменти, како што се прекин на огнот во Црното Море и запирање на нападите врз енергетската инфраструктура, што е пореално“, вели надворешнополитичкиот аналитичар Денис Авдагиќ за N1.
Тој додава дека секој напредок е позитивен, вклучително и договорот за запирање на нападите врз украинската енергетска инфраструктура. „Иако многумина тврдат дека зимата е завршена и дека на Украинците повеќе не им е важно греењето, тоа не е точно. Замислете да немате струја 12 часа дневно“, додава Авдагиќ.
За бавното темпо на преговорите, Авдагиќ посочува дека Трамп и американските преговарачи се соочиле со реалноста.
„Сега гледаат дека не е така како што мислеа.
Штом стана јасно дека американската и руската страна ќе преговараат, реков дека треба да земеме предвид дека тоа може да пропадне. Американската страна не може сама да попушти, бидејќи кога станува збор за санкциите, тука е вклучена и Европската унија. А ЕУ не се согласува на отстапки без конкретни чекори од Русија“, вели Авдагиќ.
Тој коментираше и дали постои договор меѓу ЕУ и САД за ова прашање, иако нивните пристапи кон Русија сега се различни.
„Секако дека постои. Континуирано се комуницира. Од каде дојде американскиот предлог за 30-дневен прекин на огнот? Произлезе од информациите што ги собра европската страна“, истакнува Авдагиќ.
Тој додава дека сите мировни иницијативи зависат од Русија, која е подготвена да преговара само кога ќе постигне задоволителни воени успеси. „И тоа го прави барајќи отстапки, додека самата речиси и да не прави отстапки. Значи, преговара од позиција на моќ“, нагласува тој.
Авдагиќ потсетува дека често се споменува дека мировниот договор во Истанбул во пролетта 2022 година можел да доведе до решение меѓу Украина и Русија.
„Тоа не е точно. Околу 80 до 90 проценти од прашањата можеа да бидат решени, но безбедносните гаранции не беа. И токму таму пропадна. Поминаа три години, а приказната е сè уште иста, со многу слични позиции како тогаш.“
Коалицијата на волни и средбите како онаа во Париз, според Авдагиќ, постојат за Европа да дискутира за идните чекори.
„Мора да постои некаков форум. Состаноците на тесен круг земји, т.н. Коалиција на волјата, не се лоши, но за европски одговор потребно е да се соберат сите лидери. Сега изгледа сè помалку веројатно дека европски војници ќе бидат испратени на украинска територија. Затоа, клучното прашање останува како да се обезбеди Украина со средства за одбрана и како да се помогне во обуката на нејзините војници.“