Националисти од неколку балкански земји одамна обвинуваат  дека албанските лидери кројат планови за “Голема Албанија” и сакаат да анектираат делови од територијата на соседните држави. Албанските политичари  за возврат од почетокот ги отфрлаат овие обвинувања како неодржливи.

Неодамна, сепак голем број лидери во регионот повторно се враќаат кон националистичката реторика – главно поради слабеење на влијанието на ЕУ на Балканот , а и поради оживувањето на некои стари конфликти. Пред неколку дена, албанскиот премиер Еди Рама, кого го сметаат за умерен политичар,  ги предупреди Европејците дека ако опцијата за прием на неговата земја во ЕУ падна, тој не ја исклучува можноста за меѓудржавен сојуз со Косово. Следниот ден претседателот на Косово Хашим Тачи изјави дека според него “сите Албанци во регионот треба да живеат во една единствена, обединета држава”, ако ЕУ ја затвори вратата за нив.

Во одговор на барање на Дојче веле косовскиот лидер ги ревидира своите зборови. И посочи дека темата за “Голема Албанија” е изум на Белград преку кое се оправдуваат аспирациите кон “Голема Србија”.

“Србија мора да биде поставена на место”

Претседателката на албанскиот национален совет во Србија Јонуз Муслиу подгреа  дополнително дискусија со својот ум дека албанските населени места во Србија – Бујановац, Прешево и Медвеѓа – исто така треба да се приклучат на Косово и Албанија. “Србија мора да биде благодарна” дека Албанците не сакаат многу повеќе територија, рече тој. Поранешниот предводник на косовските бунтовници Рамуш Харадинај исто така тврди дека “Србија треба да биде поставена на свое место”.

Во Белград кренаа тревога. Медиумите кои се во голема мера под влијание на владата, веднаш ги нападнаа албанските политичари и уште еднаш  ги изнедрија  спомените за Косовската војна, која завршила пред 18 години. Српскиот премиер Александар Вучиќ, поранешен ултранационалист, а се пересоблече  подоцна на европски позиции, повика на смиреност, но заедно со тоа дофрли дека во Брисел требало да го обесат на првиот телеграфска столб, ако си дозволи да прави слични соопштенија за Голема Србија.

А српскиот министер Дачиќ изјави дека ЕУ, САД и Велика Британија “ќе бидат директно одговорни”, ако Албанците продолжат да вреват за  територијални претензии. “За среќа, сето тоа се само слатки сништа. Нека не забораваме дека растојанието од сонот до кошмарот е само еден чекор”, рече Дачиќ.

Западот отпрвин реагираше воздржувано . Сепак, минатата недела, комесарот за проширување Јоханес Хан  ги спротивстави посланијата на албанските лидери и рече дека тие многу брзо можат да се свртат  против авторите Изјавите за некаква промена на границите “се неприфатливи и повеќе од непотребни и контрапродуктивни”, рече Хан.

“Наркотични мечтаење”

Независно од гневот на Белград, меѓународните набљудувачи не веруваат дека Албанците ќе се обидат да ги здружат своите територии преку насилство или по патот на дипломатијата. Провокативните изјави веројатно се прават со поглед кон овогодинешните избори во Косово и Албанија, посочуваат експертите .

Приказните за обединување на Албанците се нешто како “наркотично мечтаење”, тврди Фредерик Веслау од Европскиот совет за надворешни односи. Независно од тоа, сепак тие прават добра работа како на голем број албански, така и на неалбански политичари кои сакаат да соберат повеќе поддршка.

“Плашилото” Голема Албанија “рутински се користи од страна на албанските лидери, но и од други политичари на Западен Балкан”, вели Веслау. “Во зависност од политичките цели” Голема Албанија “може да се презентира или како сон на сите Албанци, или пак како голема закана од страна на албанскиот национализам – како ја толкуваат Србите и Македонците.”

Всушност политичкиот дневен ред во Приштина и во Тирана воопшто не е толку сличен како што изгледа на прв поглед, потсетува Веслау. Да не зборуваме дека идејата за обединување на сите Албанци навистина поседува одредена емоционална привлечност, но повеќето гласачи не би го поддржале со активностите остварувањето на оваа цел, објаснува експертот.

“Приказните за” Голема Албанија “се опасни”

Неодамнешните изјави на Рама и Тачи “не смеат да се прифатат толку сериозно”, смета и родениот во Косово Ердоан Шиполи, продекан на Факултетот за јавни и меѓународни односи во Меѓународниот универзитет во Вирџинија.

“Со ваквите изјави албанските лидери се обидуваат да привлечат повеќе националисти на своја страна”, вели тој за ДВ. “Континуирано се тврди дека албанските политичари се купени или од САД или од ЕУ дека ги исполнуваат наредбите на одреден купец  или група. Бидејќи на тој начин тие едноставно се обидуваат да покажат дека исто се патриоти”.

“Според моите впечатоци повеќето Албанци сепак сметаат дека најлесно ќе се обединат под закрилата на ЕУ”, резимира експертот. Според него Албанците се свесни дека ќе биде многу тешко, ако не и невозможно, да се одлучат за лидер на Голема Албанија, камо ли такво субјект навистина да функционира. Независно од тоа и Шиполи смета дека приказните за “Голема Албанија” се опасни. Луѓето во регионот се  истоштени од корупцијата и невработеноста. Прозападните Албанци сметаат дека ЕУ не кумува  да заштити нивните интереси во Македонија и во Србија, Косоварите пак се лути на ЕУ дека не им е дозволено да патуваат без визи. На позадината на сето ова подемот на национализмот е објаснив , вели Шиполи и заклучува: “Во моментов идејата за” Голема Албанија “уште нема доволно поддршка, но ако ЕУ и понатаму закочува  Албанците, а особено Косово, оваа ситуација може и да се промени “./DW