На 25 јануари 2019 година, грчкиот парламент го одобри Преспанскиот договор, воспоставувајќи поблиски врски со поранешната југословенска Република Македонија (ФИРОМ), сега северна Македонија.
На гласањето му претходеа и проследија бројни демонстрации на плоштадот Синтагма, каде што говорниците пукаа од толпи со жестока националистичка жар. Таквите демонстрации се случиле во 323-322 година пред нашата ера, недалеку од денешниот парламент.
За идеалистите на македонското минато, оваа нејасна приказна нуди некои одлични лекции. Филип II ја освоил Атина во 338 п.н.е. Кога Александар умрел во 323 п.н.е., атинскиот парламент одлучил да го протера македонскиот гарнизон. Мудрите луѓе кои го советувале тоа против бунтот – по 100 години војни против други грчки држави, Атињаните немале ниту население, ниту ресурси. Но, гласонговорниците како Демостен ја игнориралње причината и почнал бунтот. Наскоро Антипатар, генерал на Александар, пристигнал и на крајот ги победил Атињаните во Ламија во 322 година , а условот му за решавање на атинската самоуправа било распад на демократијата. Оттогаш, граѓаните кои имаат најмногу злато би ги создале правилата.
Немаше повеќе ризици за поединечни гласови што доведоа до непредвидливи гласови. И Демостен изврши самоубиство.
Вториот чин беше жив пример за дезинформации. Еден говорник по име Стратокл ги лажел Атињаните дека победил во битката кај Ламија. Кога се соочил со вистината, вели Стратокле, според Плутарх, тој само рекол а “Дали сте загрижени да имате два дена прослави?” ,, и така атинската демократија паднала во пламенот на лажни вести.
Грчките градови повторно нема да ја видат демократијата ни околу 2200 години потоа . Се движиме до демонстрантите од 2019 година кои најавија дека античкото име не се продава без оглед на економските придобивки за Грција. Како една образована популација може да биде фатена само од одреден период од античката историја и да се исклучат мисли за иднината?
Процесот е внимателно организиран. Некои земји користат психолошки истражувања за да се манипулира мислењата на граѓаните. Тие дејствуваат со пристап до Facebook и други социјални мрежи и фино ги дотеруваат пораките кон личноста и околности.
Потоа тие можат да им покажат на корисниците угнетувачот или искривени вести, како мислење на Зоран Заев дека Грците треба да научат “македонски”.
Постепено овие вести да звучат веродостојно. Луѓето имаат тенденција да читаат вести кои го зајакнуваат нивните убедувања, така што тие може да летнат кон теориите на заговор.
Луѓето се склони да читаат вести што ги зајакнуваат нивните верувања Русија го враќа поранешниот Советски Сојуз и ги повикува земјите од Источна Европа да гласаат за олигарси кои ги угнетуваат слободниот печат и човековите права.
ПЈРМ се очекуваше да го следи примерот, но владата сакаше да влезе во Европската унија. Удобен начин да се спречи ова е да се користат психолошки истражувања и да се поттикнат луѓето од двете земји против промена на името и еден против друг.
Изданијата како Гардијан и Њујорк тајмс ги документираа овие стратегии. Кампањата за дезинформации во Грција вешти комбинира убедувањата за супериорноста на грчката цивилизација над Југославија од 40-те години.
Луѓето се грижат за безбедноста на нивните домови во Солун поради наводното доаѓање на словенска инвазија.
Што е најважно, луѓето се принудени да страдаат емотивно.
Тие жалат за загубата на ексклузивност содржани во името, иако во текот на 23 века “Македонија” била поголема во споредба со она што се претставува во 330-та година пред Христа. Националистичкиот пламен наметнат со лажни тактики може да ги поттикне граѓаните до десничарски верувања. Непопуларните одлуки на избраните влади го подобруваат статусот на националистичките партии, кои ветуваат дека ќе ја вратат ранетата национална гордост.
Истражувањата покажуваат дека мажите кои се чувствуваат силни, поддржуваат помалку демократијата, а луѓето изгледаат генетски предиспонирани да гледаат кон силни мажи како Доналд Трамп или Александар Велики.
Демократијата со една личност – еден глас е нестабилна и ретко се случува во историјата. Демократските процеси се комплицирани, непредвидливи и се предмет на манипулација од влијателни луѓе.
Полесно е да имаш владејачка класа од олигарси, да потиснуваш несогласувањето и да одржуваат избори и печат.
Од Полска до Венецуела, многу примери на демократија биле поткопани неколку месеци или години. Десничарските режими ја минимизираат Европската унија. Економската криза може да ја одврати Грција од демократијата.
Странците купуваат влијателни компании, вклучувајќи ги и издавачките медиуми, и обично не доаѓаат од демократските земји.
Притисокот од Турција и повлекувањето на Америка од Доналд Трамп од Европа го фаворизираа процесот на финализација.
Грција ќе мора да се консултира со Русија и Турција пред да преземе важни одлуки. Така, во следната деценија, националистите би можеле да ја придвижат Грција во блок диктатури и против ЕУ.
Демонстрантите против ПЈРМ сигурно уживаат во знамињата и аплаузите, но за 10 години овие настани може да наликуваат на прославите на “Стратокол”. Ако Грција ја следи политиката на античките Македонци, и нема да и биде простено од демократијата?
Демократијата е кревка како и диктатура. Олигарсите започнуваат војни, можат рано да умрат, а нивните поданици можат да станат многу незадоволни. Но, напредокот во науката за податоци подразбира друго. Владите и корпорациите сега можат да соберат лични податоци и да ги пренесат преку алгоритми кои разумно предвидуваат кој може да започне бунт.
Утрешните револуционери можат да бидат заробени пред да сфатат дека имаат мистериозни чувства. На глобално ниво, демократијата може да се претвори во долга, долга ноќ. Значи, што значи Преспанскиот договор?
Ако двете страни ефективно соработуваат, ЕУ ќе биде зајакната. Од друга страна, фејкерите и дезинформаторите имаат направено многу добра работа, зајакнувајќи го непријателството во двете земји.
Политичкото раздвојување може да ги попречи граѓаните кои веруваат дека (несреќата) е нивна патриотска должност.
Значи Александар е злобен симбол во конфликтот за името.
Да се надеваме дека презирот на македонските кралеви за демократијата не преовладува сеуште во регионот.
————————————————– ———
Анализа на Хелен Абаџи, грчки психолог и пензионер од Светската банка.