Коронавирусот се шири низ целиот свет и предизвика паника насекаде: извештаите секојдневно се ажурираат со податоци за илјадници нови заразени и стотици смртни случаи.
Многу градови се ставени во карантин, а некаде и цели земји; откажани се летови, меѓународни настани, спортски настани и музички фестивали.
Во последните неколку недели Европа стана нов епицентар на заразата, додека во другите делови на светот – Латинска Америка, САД и Блискиот исток – бројот на случаи исто така се зголемува од ден на ден.
Сепак, некои земји успеаја да се справат со ширењето на вирусот, кој според податоците со 28 март веќе уби 26.000 луѓе ширум светот и зарази 570.000.
Некои азиски земји, и покрај географската близина на Кина, каде првично се појави новиот вирус КОВИД-19, успешно го спречија развојот на епидемијата.
„Постојат држави кои успеаја да преземат активности за спречување на епидемијата и според мене треба да дадат пример за нас“, рече епидемиологот Толберт Нјенсва, професор на универзитетот „Џонс Хопкинс“,цитиран од Би-Би-Си.
„Не мислам на Кина, каде што бројот на случаи остро се намали по воведувањето на многу строги карантински мерки, што може да биде тешко да се применат во земји со поголема демократија. Други земји имаат дизајнирано свои мерки, кои исто така се покажаа ефикасни“, вели професорот.
Во Тајван, кој е непосреден сосед на Кина, има само 215 случаи на заразени со коронавирус и регистрирани два смртни случаи, при 23,6 милиони население.
Во Хонг Конг, кој има население од 7,5 милиони и има копнена граница со Кина, потврдени се само 155 случаи со четири смртни случаи за два месеци, иако бројот започна повторно да се зголемува минатата недела и воведени се нови мерки за борба против вирусот.
Во Јапонија има 1.100 заразени (120 милиони луѓе), додека Јужна Кореја има околу 9.000 пациенти, иако стапката на ширење на вирусот, како и смртните случаи, се намалува во последните неколку недели.
Според професорот Нјенсва, овие земји успешно го потиснале ширењето на коронавирусот токму затоа што дејствувале брзо и вовеле нови стратегии за сузбивање.
Која од овие стратегии е најефикасна?
1. Тестирање, тестирање и повторно тестирање!
Светската здравствена организација (СЗО), како и експерти што ги консултира Би-Би-Си, се согласуваат дека раната дијагностика е главен фактор во контролата на ширењето на вирусот.
„Тешко е да се разбере вистинската мерка на изложеност на овој вирус или да се преземат соодветни активности ако не знаете колку луѓе се заразени“, вели Нјенсва.
Со него се согласува епидемиологот на американскиот „Темпл“ универзитет, професорот Крис Џонсон.
Таа смета дека тестирањето помогнало во спречување на инфекцијата: во оние земји кои се потпирале на тестирање, бројот на нови случаи се намалил, додека во земјите каде ова не било приоритетно, бројот на случаи нагло се зголемил.
„Властите во Јужна Кореја секој ден тестираат околу 10.000 луѓе, што значи дека тие тестирале повеќе луѓе за два дена отколку што тоа го направиле Соединетите држави за еден месец“, рече професорот Џонсон во интервју за Би-Би-Си.
Претседателот на СЗО, Тедрос Гебрејесус, забележува дека тестирањето на секој со симптоми на коронавирус е клучот за борба против пандемијата.
„Имаме едноставни совети за сите земји – тест, тест, тест“, рече тој на неодамнешната прес-конференција. „Сите земји треба да бидат способни да ги тестираат сите сомнителни случаи – тие не можат слепо да се справат со оваа пандемија“.
Гебрејесус се спротивстави на селективно тестирање, кога примероците беа земени само од луѓе со сериозни симптоми: ваквите податоци не беа доволни за да се комплетира пошироката слика. Покрај тоа, во овој случај, луѓето со благи симптоми или благ тек на болеста продолжуваат да го шират вирусот.
2. Изолирање на болните
„Јужна Кореја и Кина беа исклучително успешни во пратењето, тестирањето и карантинирањето на своите граѓани“, рече професорот Крис Џонсон.
Тестот не само што помага да се изолираат пациентите и да се спречи ширењето на вирусот, туку исто така помага да се идентификуваат потенцијални нови пациенти кои можеби се во рана фаза и засега не покажуваат симптоми, вели професорот.
Според неа, кинеските власти покажале „вонредна брзина“ при идентификување на можните фокуси на вирусот, што веројатно помогнало значително да се намали бројот на заразени.
„Луѓето со високи температури одат на таканаречени „клиники за температура “и таму се тестираат за КОВИД-19. Ако испаднат дека се болни, се носат во т.н. „карантински хотели“ за да не се заразат членовите на семејството, вели професорот Џонсон.
Тајван, Сингапур и Хонг Конг преземаат поинаков пристап: тие го изолираат секој потенцијален случај дома, а казна од над 3.000 американски долари им се изрекува на оние кои го нарушуваат карантинот.
Сепак, клучна работа и во првиот и во вториот случај, вели професорот Нјенсва, е идентификација на заразени лица и следење на потенцијални заразени лица.
На пример, во Тајван и Сингапур, властите прибегнуваат кон различни методи за утврдување со кого е болниот човек во контакт – од едноставно разговор со личност до проверка на безбедносните камери или купени билети.
„Имаше 445 случаи на сомнителни на вирусот, на 12 март во Хонг Конг и биле контактирани 14.900 луѓе кои контактирале со овие лица за да идентификуваат можна инфекција. Од сите тестирани, 19 беа позитивни“, вели професорот.
3. Подготовка и брза реакција
Професорот Нјенсва, кој претходно работеше на спречување на ебола во Западна Африка, вели дека борбата против ширењето на вирусот е брз одговор – пред инфекцијата да зафати голем дел од населението.
Земјите како Тајван и Сингапур покажаа дека раното дијагностицирање и изолирање на нови случаи може да биде клучен фактор за спречување на епидемија.
Неодамнешен напис во научното списание на Американското здружение на лекари вели дека Тајван својот успех го должи својот дел делумно на фактот дека островот бил подготвен за ситуацијата. Од 2003 година, Тајван има Центар за контрола на епидемии и ширење на заразни болести.
Центарот, кој е основан по епидемијата на САРС во регионот, опфаќа неколку истражувачки центри и владини агенции и веќе има теоретска рамка и специфични методи за одговор, кои практично биле донесени од персоналот за време на вежбите.
„Подготвеноста да дејствуваат брзо се клучни во раните фази на епидемијата. Во Европа и САД, гледаме дека не само што не беа подготвени овие земји, тие реагираа многу бавно“, вели Нјенсва.
Пред во средината на јануари да се потврди дека вирусот корона бил пренесен преку капки, Тајван веќе започнал да ги набудува сите патници кои пристигнуваат од Вухан, Кина, каде започна пандемијата.
Властите во Хонг Конг започнаа да мерат температура на граничните премини од 3 јануари и воведоа карантин од 14 дена на сите туристи и неодамна пристигнати жители, додека на лекарите им е наредено претходно да пријават секој пациент со треска или респираторна вирусна инфекција. во Вухан.
„И повторно, најважно е што тие го сторија навреме“, вели професорот Нјенсва.
4. Социјална дистанца
„Штом се прошири вирусот, ограничувањата веќе не се ефикасни“, објаснува професорот Нјенсва.
Во оваа фаза, најефикасниот начин за заштита на населението е брзо воведување мерки за социјална оддалеченост, како што е направено во Хонг Конг и Тајван.
Властите во Хонг Конг наредија преминување кон работа од дома, затворање на училиштата и откажување на сите настани уште во јануари.
Според Сингапурскиот весник на англиски јазик „Стрит Тајмс“, властите во Сингапур решиле да не ги затвораат училиштата, туку секојдневно да го тестираат и следат здравјето на учениците и наставниците.
5. Промовирање на одржување на хигиената
СЗО вели дека редовното миење на рацете и добра хигиена се многу важна превенција против вирусот.
„Многу азиски земји дошле до овој заклучок по избувнувањето на САРС во 2003 година. Во овие земји, тие сфатија дека луѓето нема да се разболат и да го пренесат вирусот на другите ако се придржуваат кон мерките за хигиена“, објаснува лекарот.
Во земји како Сингапур, Хонг Конг и Тајван, на улиците се инсталирани специјални антибактериски распрскувачи, а носењето маски за превентивни цели е распространето.
Иако маските не се многу ефикасни во спречувањето на инфекција, тие сепак го намалуваат ризикот дека заразеното лице ќе зарази други со кивање и кашлање.