ДУИ оценува дека Извештајот на ЕК за првиот кластер ги содржи најсериозните критики што Македонија ги добила во последните години. Првиот кластер, како што рече потпретседателот на ДУИ, Арбер Адеми, е јадрото на преговорите со ЕУ, бидејќи ги вклучува демократијата, јавната администрација, економијата и јавните набавки.
„Без напредок во овие области, нема преговори, нема нови поглавја, нема напредок кон ЕУ. Сегашната влада потфрли во речиси сите основни европски стандарди, ставајќи го процесот на интеграција во најдлабоката блокада што нашата земја некогаш ја доживеала“, нагласи Адеми. Според него, наодите од извештајот на ЕК потврдуваат дека земјата потфрлила во областа на владеењето на правото.
„Европската комисија јасно наведува дека нема напредок во независноста на судството. Ниту судството ниту обвинителството не постигнале финансиска независност. Законскиот услов од 0,8% од БДП од државниот буџет не е исполнет за судството, а законскиот услов од 0,4% од БДП за обвинителството не е исполнет“, нагласи Адеми.
„Корупцијата останува широко распространета, случаите со висок профил никогаш не завршуваат, институциите за борба против корупцијата се слаби и неефикасни, трагичните настани од 2025 година се доказ за длабоката дисфункција на државата. Ова претставува целосен неуспех на владата да гарантира отчетност и институционален интегритет“, нагласи Адеми, најавувајќи дека земјата во извештајот има и значително влошување во однос на слободата на медиумите и основните права.
„Слободата на медиумите е ослабена. Транспарентноста на сопственоста на медиумите останува сериозен проблем, институциите што ги штитат правата на граѓаните, вклучително и Народниот правобранител, се ослабени или не се избрани“, нагласи Адеми. Тој ја критикуваше и драстичната политизација на администрацијата, законите што не се спроведуваат и препораките што не се исполнети од минатата година, притоа велејќи дека најголемите критики се исто така во сферата на економијата.
„Што се однесува до економијата, тука имаме нестабилност, а не реформи. Без стабилност и без реформи. Извештајот нагласува недостаток на фискална дисциплина, неискористени капитални проекти, зголемена неформалност, неспроведување на препораките од планот за раст, што ја става економијата на земјата во долгорочен ризик“, нагласи Адеми.
Главната порака на Европската Унија, според Адеми, е јасна – неуспехот да се преземат чекори за уставни измени и застојот во реформите го замрзнаа процесот на преговори.
„Затоа ДУИ бара итно деблокирање на реформите во правосудството, усогласување на буџетот за судството и обвинителството со европските стандарди, зајакнување на финансиската автономија на правосудните органи, непосредно усвојување на уставните измени, деполитизација на администрацијата и зајакнување на независните институции, целосно спроведување на препораките на ЕУ за првиот кластер“, истакна Адеми.