Шумските пожари што беснеат ова лето – без разлика дали се предизвикани природно или од човечки раце – се зголемија поради сушите и екстремната топлина.
Луѓето научија во последните децении да спасуваат животи, но не и шуми, пишува Дојче веле.
1. Зошто медитеранските земји се толку подложни на пожари?
Летните пожари се природен и често неопходен дел од животниот циклус на медитеранските шуми – тие поттикнуваат и обнова и биодиверзитет.
Луѓето во тие региони научија подобро да се справуваат со вообичаените годишни пожари, така што – од 1980 година, регистрирано е намалување на бројот и интензитетот на пожарите.
Но, во последниве години, пожарите често ескалираа – далеку над нивната нормална големина и интензитет.
Катастрофалните пожари од 2017 и 2018 година однесоа стотици животи од Турција до Шпанија, а имаше и силни пожари во земјите во Централна и Северна Европа, вклучително и Шведска.
Ваквите пожари без преседан неизбежно се поврзуваат со екстремни суши и топлотни бранови, пишува Дојче веле.
2. Што предизвикува пожари?
Природните причини, како молњите, се подеднакво виновни за пожарите, како и луѓето што ги засадуваат. Но, екстремната топлина го зголеми нивниот интензитет и е вистинскиот виновник за катастрофалното уништување во споменатите региони.
Јули 2021 година беше вториот најтопол месец досега забележан во Европа и третиот најтопол во светот. Температурата во Грција достигна 47,1 степени Целзиусови. Во таа земја беше поставен и европскиот рекорд – во 1977 година со 48 степени. Да се потсетиме и на ова: во 1987 година, повеќе од 1.500 луѓе загинаа во пожарите само во Грција.
За среќа, нема скоро толку жртви оваа година – но до 5 август, најмалку 55% повеќе области во Европа изгореа отколку претходните 12 години.
Ова се должи на застареното управување со шумите, а понекогаш дури и прекумерната заштита на шумите.
Еве еден пример: на 1 август се запали градска борова шума во италијанскиот град Пескара – 800 луѓе мораа да бидат евакуирани. Но, бидејќи областа е заштитен природен резерват, не подлежи на управување со шуми, што вклучува редовно расчистување на подрастот или подложност на контролирани пожари, анализира ДВ.
„Во повеќето региони на Медитеранот, тековните политики за управување со шумски пожари се премногу фокусирани на гаснење пожари, а не на прилагодување кон тековните глобални промени“, напишаа авторите на студијата (2021), „Разбирање на промените на пожарите во Јужна Европа“.
3. Значи, каква врска има климата со пожарите?
Глобалното затоплување ја зголемува фреквенцијата и сериозноста на временските услови што предизвикуваат пожар – како што беше потврдено со невидените пожари низ Австралија и Калифорнија во последниве години. Климатските промени го зголемуваат ризикот од шумски пожари низ Европа – вклучувајќи ги и централните и северните региони, кои обично не се подложни на пожари.
Според Европската агенција за животна средина (ЕЕА), областа во медитеранскиот регион погодена од пожари се намалила малку во последните 40 години, главно благодарение на напорите за контрола на пожар.
Според ЕЕА, сегашните рекордни суши и топлотни бранови низ Медитеранскиот регион потсетуваат на настаните од 2018 година, кога неколку земји претрпеа катастрофални пожари. Во Грција таа година, повеќе од 100 луѓе загинаа во пожарите во Атика – најсмртоносниот пожар во овој век од пожарот наречен „црна сабота“ во 2009 година во Австралија.
Емисиите на СО2 не се намалуваат доволно брзо за да го ограничат ова затоплување, и покрај познатите климатски договори.
„Глобалните емисии на СО2 се зголемија за 60 проценти од 1990 година“, вели за ДВ Модиб Латиф, научник во Хелмхолц центарот, додавајќи дека по забавувањето поврзано со пандемијата во 2020 година, емисиите на СО2 повторно ќе се зголемат во 2021 година.
4. Кои се последиците за климата?
На глобално ниво, пожарите се одговорни за значителни емисии на стакленички гасови и 5 до 8 проценти од 3,3 милиони смртни случаи предизвикани од слабиот квалитет на воздухот, известува „Carbon Brief“, група која се занимава со климата.
Вистина е дека емисиите на СО2 од пожари се намалуваат во последните децении, исто така поради подобрената заштита од пожари. Сепак, останува проблемот со интензитетот на пожарот, кој има подалекусежен ефект врз количината на јаглерод во атмосферата – бидејќи шумите горат толку темелно што веќе не растат.
Емисиите на СО2 од екстремни пожари низ југозападна Европа во 2017 година – од Пиринејскиот Полуостров, преку јужна Франција и Италија – беа највисоки од најмалку 2003 година. За споредба: екстремно големите пожари во 2003 година испуштија иста количина штетни гасови како и целата (индустриска ) Западна Европа.
И ако интензитетот на пожарите во 2021 година уништи значителен дел од шумите, зголемувањето на СО2 би можело да биде уште погубно за климата.