Исклучителните парламентарни и претседателски избори се одржуваат во Турција на 24-ти јуни. Најверојатно, тие ќе станат најважни во најновата историја на балканската држава.
Исходот од изборите ќе има клучно значење и за актуелниот претседател Реџеп Таип Ердоган. Од политичар кој направи својата татковина економски силна регионална држава, се стреми да стане членка на Европската унија, Ердоган во последните неколку години се трансформира во авторитарен лидер, чие дејство се почесто предизвикуваат критика и незадоволство.
Турското општество, кое историски се состои од различни етнички и религиозни групи, е поделено на два табора – и поддржувачи и противници на Ердоган. Околу 60 милиони турски граѓани имаат право да гласаат. Неодамнешните анкети покажуваат дека речиси половина од гласачите го поддржуваат Ердоган, кој е на власт 16 години и неговата Партија за правда и развој (АКП). Останатите 50% ги поддржуваат другите политички сили и сакаат крај на владеењето на сегашниот претседател.
Како ќе се реши оваа ситуација?
Ердоган сака да стави крај на поделбата на акредитивните писма Во текот на изминатата деценија, Ердоган успеа да ги отстрани сите можни конкуренти од својот пат, сериозно зајакнувајќи ги своите позиции. Целта на турскиот претседател на тековните избори е да се здобијат со контрола над законодавната, судската и извршната власт.
Ердоган има намера да воведе претседателска република. За таа цел, тој одржа референдум за уставните реформи во 2017 година. Лево и десно, тој го пофали неговиот план дека владата, вклучувајќи го и назначувањето на министри, треба да биде изготвена од претседателот, а не од парламентот. Истото важи и за именување на безбедносните служби и армијата. “Изборите на 24 јуни ќе ја сменат судбината на Турција”, рече еден од најважните социолошки институти во Турција во интервју за Таргене Ердем, основач на КОНДА. Новата форма на влада која е создадена за една личност веќе постои четири години, а изборите само ќе го потврдат законски, истакнува Ердем.
Побуна на турската опозиција Ердоган, кој нема изгубено избори во изминатите 16 години, за првпат може да се соочи со сериозни пречки. Неговата Партија за правда и развој направи коалиција со Партијата за национална акција, “Народна алијанса”.
Во исто време, опозициските партии се приклучија во коалиција: Националната алијанса влезе во Национал-републиканската партија, Добрата партија и Партијата на благосостојбата. Високите рејтинзи на претседателскиот кандидат на НПА, Мухарем Инџа, му даваат надеж на противниците на сегашниот претседател дека Ердоган нема да биде избран во првиот круг.
Прокурдската Демократска народна партија (ПСТ), исто така, може да игра улога. Владетелите на АКП сметаат дека тоа е претставник на забранетата Курдистанска работничка партија (ПКК), која веќе многу години е во вооружен конфликт со турската армија. Илјадници членови на ДПА во последниве години беа затворени под наредба на Ердоган.
Претседателскиот кандидат за ПРМ, Селахатин Демиртес, ја води својата затворска кампања. Од таа има корист не само од Курдите, туку и од турската левица. Ако АПС може да влезе во парламентот, партијата ќе биде формирана во турскиот политички пејзаж. Но, ако двете коалиции не мора да се грижат за 10% бариера, тогаш АБП најпрво мора да ја надмине. На претходните избори тоа не се случи.
Ќе се случи сега?
Опозицијата е загрижена од тоа, бидејќи ако ПДН не влезе во парламентот, од 60 до 70 мандатот ќе одат понатаму кон владејачката АКП, која во таков случај ќе добие стабилно мнозинство. Дали Турција ќе се откаже од авторитарниот пат?
Најважниот аспект на изборите е курдскиот проблем Од резултатите ќе стане јасно дали режимот признава ПДН за легитимна сила. “Ако Мухарем Инџија отиде на втор круг, може да започне политички дискусија, во рамките на која Курдите повторно ќе бидат разгледувани како дел од власта.
Тоа значи дека на 24 јуни граѓаните ќе гласаат за демократијата, а уште и за тоа дали и понатаму политиките кои работат за решавање на курдскиот проблем, ќе останат надвор од одборот на официјалната власт “, изјави професор Месут Јоген, професор по социологија на истанбулскиот Шехирски универзитет.
“Турските граѓани ќе одлучат дали авторитарниот режим ќе биде зајакнат. На овој начин, нашата земја се кандидира за неколку години. Но, изборите на 24-ти јуни ќе бидат добра можност да се отстапат од овој пат “, додаде професор Јоген.
……………………………..
Дуран Арам Акен, Дојче Веле