Навистина бизарна слика: на Германско-украинскиот економски форум се германскиот канцелар и украинскиот претседател – Фридрих Мерц, канцеларот на сè уште богата земја во мир, на работ на солзи – а не Володимир Зеленски, чија земја се брани од инвазија од рускиот сосед од февруари 2022 година, пишува Дојче Веле.
Државници во обратни улоги
Двајцата штотуку се вратија од разговорите со американската делегација за евентуално прекин на огнот во Украина и на форумот – кој случајно се одржува на истиот ден со преговорите – тие држат два говора кои во некои делови звучат како нивните ракописи да се превртени.
„Понекогаш се будам наутро и накратко размислувам: дали сето ова е само лош сон? И во истата минута ми станува јасно: не, не е лош сон. Ова е секојдневна кошмарна ноќ речиси четири години.“ Ова, треба да се напомене, е она што го кажува Фридрих Мерц; Тој е исцрпен и го гледа тоа како такво: војната на Русија против Украина како кошмар, германски или европски.
И Зеленски изговара реченици што всушност би се очекувале од неговиот соговорник: „Берлин е во центарот на важните дипломатски одлуки, тоа е местото каде што се води борбата за праведен мир“. Бидејќи тоа беше една од клучните точки за кои германската влада беше особено заинтересирана: повторно да се направи германскиот главен град дипломатски центар при преговорите за иднината на Европа. Премногу често – барем за вкусот на Берлин – ваквите разговори во минатото се одржуваа во Париз или Лондон.
Голем протокол во главниот град
Секоја лимузина што ги оставаше шефовите на држави и влади пред Федералната канцеларија овој понеделник (15 декември) се сметаше за знак дека Германија под водство на Фридрих Мерц не само што ја враќа својата водечка улога во Европа, туку и ја исполнува.
И имаше многу службени автомобили: по 18:30 часот, американските преговарачи Стив Виткоф и Џаред Кушнер, данската премиерка Мете Фредериксен, претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, претседателот на Европскиот совет Антонио Ко[та, финскиот претседател Александар Стуб, францускиот претседател Емануел Макрон, италијанската премиерка Џорџија Мелони, норвешкиот премиер Јонас Гар Стере, полскиот премиер Доналд Туск, генералниот секретар на НАТО Марк Руте, холандскиот премиер Дик Шуф, шведскиот премиер Улф Кристерсон и британскиот премиер Кир Стармер пристигнаа еден по друг.
Помеѓу сите столчиња
Скоро буквално може да се гледа како Фридрих Мерц постепено се справува со огромната одговорност што ја презеде во својата нова улога: домаќин на разговорите за прекин на огнот за Украина.
Ова значи: од една страна, убедување на Европејците во заедничка позиција која, како што е добро познато, не ја делат сите, а од друга страна, држење на Американците под контрола и во добро расположение – Американци кои дојдоа тука со многу проруски предлог и силно го забрзуваат темпото на преговорите. Не е ни чудо што Мерц изгледа исцрпено и пречувствително по трилатералните разговори меѓу Германија, Украина и САД попладне.
Фото: Јутјуб/Принтскрин/ДВ
Дали Мерц ќе изгори во сопствените амбиции?
Ова е поврзано и со неговите сопствени амбиции. На прес-конференција пред големите преговори, германскиот канцелар ја поставува летвата високо: од една страна, вели тој, доволните безбедносни гаранции за Украина се во интерес на европскиот континент – свесен дека бројни конференции на шефови на држави и влади веќе не успеаја по прашањето што може и мора да ѝ се понуди на Украина.
Големите прашања се: дали има потреба од американско-европски сили за да се обезбеди мир? Како можеме да постигнеме таков вид гаранција што ја сака Украина, „аналогно на Член 5“, клаузулата за заемна помош на НАТО?
Понатаму: ако се постигне договор за прекин на огнот, грешките од договорите од Минск не смеат да се повторат, вели Мерц – исто така свесен дека овие договори по првата руска инвазија по 2014 година беа максимумот што можеше да се изнуди од Москва во тоа време. Човек би сакал да го праша дали навистина верува дека денес е во подобра преговарачка позиција, но тој веќе е на својата омилена тема.
Мерц ги прави руските средства судбоносно прашање
Тој зборува за проблемот со таканаречените замрзнати средства. Ова се однесува на руски милијарди што Европската Унија ги блокираше и кои сега сака да ги искористи за поддршка на Украина во наредните години, ако Европскиот совет одлучи за ова во наредните денови.
Мерц постојано го нарекува „предлог што го предложив јас“ и дури се служи со историски јазик: „Верувам дека ова е речиси клучно прашање за нашата способност да дејствуваме во Европската Унија“. И продолжува: „Ако не успееме да го сториме ова, способноста на оваа Европска Унија да дејствува ќе биде сериозно нарушена со години“.
Ова би му покажало на светот „дека во толку одлучувачки момент во нашата историја не сме во можност да се обединиме и да дејствуваме“, предупредува канцеларот. Ретко во последно време се слуша федерален канцелар да зборува со таква патетичност за одлука на ЕУ.
Замката во целата приказна: ако идејата за справување со „замрзнатите средства“ беше на Мерц, тогаш евентуалниот неуспех на таа идеја ќе биде поврзан со него. Ако федералниот канцелар не сака договор „Минск-3“, тогаш овие амбиции ќе се мерат според резултатот, исто како неговата изјава дека безбедносните гаранции за Украина мора да бидат доволни. Тоа е одговорноста што ја презеде Фридрих Мерц.
Реакцијата на Русија е неизвесна
И уште нешто: дури и ако успее да ги усогласи ставовите на САД, Украина и Европејците, никој не знае како ќе реагира Москва. На крајот од разговорите во Берлин, бројни шефови на држави и влади во заедничка изјава предложија Европејците да можат да водат мултинационални сили во Украина по прекинот на огнот.
Тоа звучи како „чизми на терен“, како што велат во воен жаргон – односно со војници на украинска почва. Во споредба со ставовите на многу европски земји пред само неколку месеци, тоа е зачудувачка реченица. Но, дали Русија ќе се согласи на ова е исто толку неизвесно како и согласноста на Кремљ со европската идеја дека украинските вооружени сили треба да бројат 800.000 војници „заради одвраќање на конфликти“.
Барем за време на божиќните празници, цивилното население во Украина би можело да биде поштедено, вели Мерц, во својот нов емотивен тон на крајот од прес-конференцијата со Зеленски. И изразува надеж дека таму сè уште има одредена пристојност. Зеленски, кој всушност веќе беше на заминување, повторно се свртува кон микрофоните и вели: „Таму нема такви остатоци од пристојност“.