Додека водечките светски производители на лекови се во застој, бројот на фалсификувани лекови расте на пазарот.
Луѓето ширум светот прават снабдување со неопходни лекови. Сепак, додека двајцата најголеми производители на лекови во светот – Кина и Индија – се во изолација, побарувачката стана многу поголема од понудата, а циркулацијата на опасни фалсификувани лекови се зголеми.
Истата недела кога Светската здравствена организација (СЗО) го прогласи коронавирусот за пандемија, Операцијата Пангеа, единицата на Интерпол за борба против глобалниот фармацевтски криминал, за само седум дена изврши 121 апсење во 90 земји, што резултираше со заплена на лекови вредни над 14 милиони долари.
Од Малезија до Мозамбик, полицијата заплени десетици илјади фалсификувани маски за лице и фалсификувани лекови, за кои се вели дека можат да ве „излечат“ од коронавирусот.
„Нелегалната трговија со вакви фалсификувани медицински помагала за време на јавна здравствена криза е тотално непочитување на човечките животи“, рече генералниот секретар на Интерпол, Јирген Сток.
Според СЗО, фалсификуваните медицински материјали, кои вклучуваат лекови што можат да бидат контаминирани, содржат погрешна или никаква активна состојка, или им е истечен рокот на траење, вредат повеќе од 30 милијарди американски долари во земјите со ниски или средни приходи.
„Најдобриот можен исход е тоа што овие лажни лекови не ја лекуваат болеста за која се наменети“, вели Пернет Бурдилон Естев од тимот на на СЗО, кој е задолжен за фалсификувани медицински помагала.
„Но, најлошиот можен исход е што тие активно ќе наштетат затоа што можат да бидат контаминирани со нешто токсично“.
Синџир на снабдување
Глобалната фармацевтска индустрија вреди над трилион долари. Бескрајните ланци на снабдување се протегаат од клучните производители на места како Кина и Индија, преку складишта за пакување во Европа, Јужна Америка или Азија, до дистрибутерите кои испраќаат лекови во секоја земја во светот.
„Веројатно ништо не е глобализирано како медицината“, вели Естив. Сепак, како што се затвора светот, синџирот на снабдување веќе почнува да „пука“.
Неколку фармацевтски компании во Индија изјавија за Би-Би-Си дека сега функционираат со 50-60 проценти од нормалниот капацитет. Бидејќи индиските компании снабдуваат 20 проценти од сите основни лекови за африканскиот континент, африканските земји ќе бидат особено погодени од тоа.
Ефрем Фири, фармацевт од Лусака, Замбија, вели дека веќе доживеал недостаток.
„Лековите веќе завршуваат и ние ги заменуваме. Нема ништо што можеме повеќе да сториме за ова. Многу е тешко да се дојде до нови набавки … особено лекови како што се антибиотици и против маларија “.
Производителите и добавувачите исто така се борат затоа што суровините за правење таблети сега се толку скапи што некои компании едноставно не можат да си дозволат да продолжат со работа.
Еден производител во Пакистан соопшти дека порано набавувал суровини за антималаричен лек наречен хидрохлорид за околу 100 американски долари за килограм. Но, денес цената се зголеми изнесува 1150 долари за килограм.
Лажни лекови
Разговарајќи со фармацевтите и компаниите за лекови низ целиот свет, излегува дека глобалното снабдување со антималариски лекови во моментов е под удар.
Бидејќи претседателот Трамп започна да зборува за потенцијалот на хлорокин и неговиот сроден хидроксихлороин дериват на брифинзите на Белата куќа, има глобален пораст на побарувачката за овие лекови, кои инаку се користат за лекување на маларија.
СЗО повторно предупреди дека нема дефинитивен доказ дека хлорокин или хидроксихлороин може да се користат против вирусот што предизвикува Ковид-19.
Сепак, на неодамнешната прес-конференција додека зборуваше за овие антималариски лекови, претседателот Трамп рече: „Што има да изгубите? Земете го“
Како што побарувачката се зголеми, ББС откри дека големи количини на лажен хлорокин веќе биле во оптек во Демократска Република Конго и Камерун.
Анти-маларијскиот лек хлорокин во кутии од 1.000 таблети во нормални услови се продава за околу 40 американски долари, додека локалните фармацевти во Демократска Република Конго го продаваат за 250 долари.
Оваа дрога, која се продава таму, наводно е направена во Белгија од производител именуван како „Brown and Burk farmaceuticals limited“.
Сепак, кога ги контактирале Браун и Бурк, фармацевтска компанија со седиште во Велика Британија, тие рекле „дека немаат никаква врска со тој лек. Ние не ги произведуваме тие лекови, тоа е лага“.
Како што продолжува пандемијата на вирусот, професорот Пол Њутн, експерт за лажни лекови од Универзитетот Оксфорд, предупредува дека циркулацијата на лажни и опасни лекови ќе се зголеми само доколку владите ширум светот не дејствуваат заедно.
„Ние сме во опасност од паралелна пандемија, со слаб квалитет и фалсификувани производи, освен ако сите не вложиме напори да имаме глобален, координиран план … Инаку, придобивките од современата медицина ќе бидат целосно изгубени“.