Досега за сите најтешки аспекти на израелско-палестинскиот мировен договор – прашања од т.н. конечен статус – како што се границите, иднината на израелските населби на Западниот Брег, долгорочниот статус на Ерусалим и судбината на палестинските бегалци – би требало да разговараат самите Израелци и Палестинци.
Ова веќе не е случај. Планот што го претстави претседателот Трамп и ентузијастички го прифати премиерот Нетанјаху во суштина ги разработува сите овие прашања во корист на Израел.
Не само што Палестинците не беа присутни на оваа средба – тие ја бојкотираат администрацијата на Трамп бидејќи не само што ја пресели американската амбасада во Ерусалим – туку во суштина им беше понуден ултиматум: прифатете ги параметрите на Трамп и тоа е тоа. Да, им беа дадени четири години да изготват план.
Државата што претседателот Трамп им ја нуди на Палестинците би била многу голема работа. Ниту еден еврејски доселеник не би се преселил, а израелскиот суверенитет, наводно, ќе биде проширен на населбите во долината Јордан. Палестинците би можеле да го добијат главниот град во предградијата на Источен Ерусалим.
Оваа понуда „земете ја или оставете ја“ зачуди многу долгогодишни познавачи на регионот. Прашањето не е повеќе колку може да донесе оваа спогодба, но колку штета може да предизвика да ги уништи палестинските надежи.
Како се дојде до предлогот?
По разговорите со Трамп во понеделникот во Вашингтон, Нетанјаху го пофали американскиот претседател како „најголемиот пријател на Израел во Белата куќа досега“.
„Договорот на векот е можност на векот и нема да го пропуштиме“, рече тој.
Израелските власти соопштија дека Нетанјаху ќе патува во Москва во среда за да разговара за предлогот на Трамп со рускиот претседател Владимир Путин.
Лидерот на израелската опозиција Бени Ганц, кој исто така се состана со Трамп во понеделникот, го опиша планот како „значајна и историска пресвртница“.
Палестинските политичари однапред го отфрлија планот, велејќи дека тој има за цел да воспостави трајно израелско владеење над Западниот Брег.
„Американската администрација нема да најде Палестинци кои го поддржуваат овој проект“, рече палестинското Министерство за надворешни работи во неделата. „Планот на Трамп е заговор на векот за елиминирање на палестинскиот проблем“.
Палестинскиот претседател Махмуд Абас свика итен состанок на врвните функционери по заедничката објава на Трамп и Нетанјаху.
Палестинците го прекинаа целиот контакт со администрацијата на Трамп во декември 2017 година, откако американскиот претседател реши да го признае Ерусалим за главен град на Израел и ја премести амбасадата од Тел Авив во новопризнатата престолнина.
Оттогаш, САД ставија крај на целата билатерална помош на Палестина, но и поддршка за агенцијата на ООН за палестинските бегалци.
Во ноември, државниот секретар на САД, Мајк Помпео, изјави дека САД го промениле, по четири децении, ставот дека еврејските населби на Западниот Брег не се во согласност со меѓународното право.
Претставниците на Арапската лига свикаа итен состанок за сабота.
Џонатан Маркус, дописник на ББС за безбедност и одбрана