До изборите за Бундестаг останаа само девет и пол месеци.
До изборите за Бундестаг останаа само девет и пол месеци – и веќе наскоро ќе почне неофицијално предизборната кампања. Главното прашање сега е едно : ќе се кандидира ли канцеларката Ангела Меркел за четврти мандат?
Во вторникот шефот на Комисијата за надворешна политика на Бундестагот Норберт Ретген од Христијанско-демократска заедница (ХДЗ) изјави дека Меркел “ќе ја подигне својата кандидатура, таа е исполнета со решителност, сака и е подготвена да даде свој придонес во јакнењето на меѓународниот либерален поредок “. Ова не е прва ваква порака во последните три недели.
На крајот на октомври за тоа дека “Ангела Меркел е наш кандидат”, рече заменик-шефот на Христијанско-социјалната унија (ЦСУ), братската партија на ХДЗ, Манфред Вебер. Тој се огради од тоа и вели тоа сеуште не е официјален став на партијата. Сега властите одбија да го потврдат кажаното од Ретген. Портпаролот на канцеларот Зајберт изјави дека сè “останува така, како што беше кажано претходно. Канцеларката ќе каже во вистинскиот момент, дали ќе се кандидира за уште еден мандат “. Всушност останаа помалку од три недели до годишниот конгрес на ХДЗ – тој ќе се одржи на 5-7 декември во Есен – на кој е соодветно да се даваат изјави во таа смисла. Меркел одамна делува интригантно и не вели ниту да ниту не, и за тоа има голем број на причини.
До почетокот на минатата година никој не се сомневаше дека Ангела Меркел ќе се кандидира за четврти мандат и дека ќе го надмине рекордот на канцлерската позиција, поставена од Хелмут Кол – таа го предводи кабинетот во 2005 година, па во 2021 година би станала ” 16-годишен канцелар “.
Но, проблемот е во тоа што настаните во последната година и половина, на прво место нејзината желба да ги прифати сите мигранти кои насочија кон Германија, силно влијае на популарноста на Меркел. Сега веќе нема никаква доверба дека Меркел ќе го доведе ХДЗ до победа. Во корист на канцеларот е само тоа дека во партијата нема блиска до неа по популарност фигура, која би можела да и предизвик таа позиција .
Министерот за финансии Волфганг Шојбле, нејзиниот претходник како лидер на партијата, е премногу стар (тој е на 74 години), за да се тргне за враќање на првата линија, а младиот популарен крај Меркел нема. Би можело да биде популаризиран некој од премиерите на некоја од федералните покраини, но за тоа треба време. Поради што Меркел смета на тоа дека во декември партијата ќе ја поддржи (т.е. нема да има никаков заговор).
Фактички канцеларката се обложува на својата безалтернативност за партијата – кој, ако не таа? А по септември 2017 година, односно по изборите, Меркел треба да помогне на ист начин: Кој, ако не ХДЗ, ќе ја предводи новата постара коалиција? Сега рејтингот на ХДЗ-ЦСУ опаѓа – и за прв пат е под 30% – и партијата загуби на пролетните и есенските локални избори. И иако во последниве недели владата треба јавно да одлучи да ги заостри политиката во однос на мигрантите и тоа да го запре падот на популарноста на партијата, веќе е јасно дека следниот Бундестаг ќе биде доста сложен.
Прво, во него ќе се појави “Алтернатива за Германија” (АГ) – евроскептици, противници на миграциската политика на Меркел. Ова е прва, повеќе десничарска од ХДЗ, партија во Германија, која ќе се покаже во парламентот – при тоа дека целиот германски политички живот се градеше на тоа дека повеќе десен од ХДЗ-ЦСУ легално никој не може да биде.
Во следниот септември сè ќе се промени – АГ ќе земе помеѓу 12 и 18% од гласовите и ќе стане трета по сила партија во Германија. Сега нејзиниот рејтинг е 15% и пред неа се ХДЗ-ЦСУ и СПД – христијандемократите заедно со Баварците би добиле денес малку под 30%, социјалдемократите – 22.
Во Бундестагот ќе влезат уште две партии – Партијата на левицата (поранешните комунисти) со 12 проценти , и “Зелените” со 11. и од овие пет партии ќе треба да биде формирана владејачката коалиција – и Меркел е уверена дека нема никаква алтернатива на сегашната “голема коалиција”.
Сега управуваат ХДЗ-ЦСУ и СПД – и е разбирливо дека при секој резултат од изборите тие нема да имаат помалку од половина од гласовите. Но големото прашање е: ќе му биде ли потребна таква коалиција на СПД?
Ако ХДЗ-ЦСУ соберат помалку од 30% – а на минатите избори тие имаа 41,4 – а СПД не вложи многу својот резултат од 25% од 2013 година, тогаш е сосема можно социјалдемократите да побараат канцлерска позиција против влегувањето во коалицијата. Уште повеќе, ако пред нив се појави алтернатива во вид на формирањето на друга, “црвено-зелена коалиција” – заедно со “зелените” и со “левите”.
Ова ќе стане можно, ако овие две партии соберат од редот на една четвртина од гласовите и толку да има кај СПД – еден сосема можна опција. Тогаш Меркел нема да го види кабинетот на канцеларката – тоа едноставно ќе отиде кај социјалдемократите.
Но кај кого?
Сега најпопуларниот политичар во левиот сектор е министерот за надворешни работи Франк-Валтер Штајнмаер – а и меѓу сите Германци неговата популарност е повисока од онаа на Меркел. Но во февруари се изборите за претседател на СРГ – репрезентативноста , не е одлучувачк а за позицијата. И на 16 ноември Меркел рече дека нејзината партија го предлага за претседател Штајнмаер – т.е. таа технички го отстранува својот главен ривал. На церемонијата присуствуваше и самиот шеф на МНР, значи на својата 60-годишна возраст тој е согласен со почесно политичко пензионирање. Впрочем СПД има и шеф на партијата и заменик-канцелар Зигмар Габриел (кој го придвижи Штајнмаер) – и сосема е можно тој да се труди за кабинетот на канцеларката.
Меркел не е во многу добри односи и со “помалата сестра” ЦСУ – нејзиниот лидер и баварската премиер Зеехофер доста остро ја напаѓаат во екот на миграциската криза, и иако сега партијата мислеше дека е подготвена да ја поддржи Меркел за четврти мандат, е разбирливо дека во случај на криза во редовите на големата коалиција баварците можат и да и нанесат удар во грбот.
Но големото прашање е: ќе биде ли потребна таква коалиција на СПД?
Во таков случај во единствена сигурна гаранција за зачувување на кабинетот на канцеларката Меркел по изборите во септември 2017 година станува формирањето на суперголема коалиција – од ХДЗ-ЦСУ, СПД и “зелените”. Тогаш зад одбор на владејачкото мнозинство во Бундестагот би останале само “левите” и “десните”, односно “Алтернатива за Германија”. Но оваа коалиција ќе биде премногу тешка – фактички од четири партии – и тешко податлива. А Меркел конечно би се претворила од лидер на цела Европа во чиновник на германската политичка кујна. Одлуката за учество или неучеството на Меркел на изборите ќе зависи од неколку фактори – од нејзините сопствени планови, од позициите на партиските великани, од расположението во самата партија.
Поверојатно е во декември таа да биде кандидирана за канцелар. Но за да остане всушност владина глава во есента следната година на неа ќе и треба нагло да го зголеми рејтингот на својата партија – што сега, иако започнатата корекција на миграциската политика, се чини малку веројатно. Меркел принесе жртва на “атлантската солидарност” на односите со Русија.
Покрај тоа против Меркел игра и надворешниот фактор. “Брекзит”, за победата на Трамп на изборите во САД, претстојната во декември победа на евроскептик Хофер на претседателските избори во роднинска за Германците Австрија, претседателската кампања во Франција со чист антибрикселска агенда – сето тоа создава за Меркел лоша информативна позадина. Насекаде настапуваат националистички, антинато сили – и г-ѓа канцеларка останува последниот воин кој ги штити интересите на наднационалните сили. Има и руски фактор – Меркел принесе жртва на “атлантската солидарност” во односите со Русија, а сега новата американска администрација го ревидира целиот комплекс на односите со Русија, вклучувајќи ја и украинскиот агенда.
И што да прави Берлин, односно Меркел? Штајнмаер, Габриел и Зеехофер имаат прекрасни односи со Кремљ – на изборите канцеларката ќе биде критикуван за “источната политика”. Т. е. Меркел се наоѓа во крајно неповолни околности – и иако засега таа верува во својата безалтернативност, се чини дека по година во фотелјата на канцеларот ќе може да седи и друг човек.
————-
Пјотр Акопов “Взгляд”.