„Русија се обидува да ја забави евроатлантската интеграција на Балканот. За да се продлабочат поделбите меѓу населението, тој ги користи веќе постојните проблеми “, вели Тихомира Дончева – автор на публикацијата „Студија за руското присуство во медиумите во Западен Балкан“.
Написот е дел од студијата под наслов „Руски траги во информациите што влијаат на Западен Балкан“, објавена во април од Центарот за високи достигнувања на НАТО во стратегиските комуникации (STRATCOMCOE).
Дончева е независна бугарска новинарка, која во своето истражување спроведено во 2018 година и во првата половина на 2019 година докажа дека медиумите од Западен Балкан наратив за лажни вести против Европската унија и Северноатлантската алијанса, идентична со онаа на „Спутник Србија“ – дел од руската новинска агенција „Спутник“, со седиште во Москва, чиј основач е државната медиумска групација „Русија денес“, пишува „БГНЕС“.
Тихомир Дончева посочува дека ваквите публикации придонесуваат за зајакнување на поларизацијата меѓу граѓаните.
„Едноставно, тогаш го забележавме. Во земји каде има српско население, таквата содржина е многу популарна “, рече Дончева. Во нив, фокусот е на презентирање на Србите како жртви, објавување материјал за тоа што им се случува, притоа истакнувајќи ја поддршката на Русија.
„Во такви материјали, сите други се прикажани како противници на Србија, вклучително и Западот, кој ги поддржува сите други против Србија“, рече Дончева за „Гласот на Америка“.
Новинарката посочува дека истражувањето започнало со два наративи претставени во извештај на Спутник Србија и се поврзани со Европската унија и НАТО.
„Забележавме дека локалните медиуми објавуваат главно текстови на темата НАТО, потенцирајќи ги слабостите и неорганизацијата на Алијансата. Исто така, се истакнува дека НАТО не значи добро за Балканот. Повеќето содржини содржат материјали за бомбардирањето на Србија, што е донекаде разбирливо “, рече Дончева. Голем број написи за Европската унија, исто така, беа забележани во контекст на барањата на ЕУ кон земјите од Западен Балкан, претставени како еден вид услов. Ова предизвикува одредени емоции кај граѓаните од регионот. Ваквите материјали „удираат“ на теми чувствителни за луѓето и тогаш таквиот наратив се шири широко, објаснува бугарската новинарка.
Зошто Русија има потенцијал да го шири дезинформациите меѓу земјите од Западен Балкан?
Според Дончева, медиумите во Западен Балкан и новинарите кои работат во нив се многу ранливи. И Русија може да ги искористи овие слабости на многу едноставен начин. Причината за сето ова е лошата состојба на новинарите во регионот. Тие се слабо платени, работат во тешки услови и се пртрупани со работа. Друга причина може да биде недостигот на искуство на новинарите кои не ги проверуваат доволно приказните. Се потпира на примањето на веста и објавување на истата.
Други причини може да се најдат во бесплатната и отворената дистрибуција на содржината на Спутник Србија – медиум кој е финансиран од руската влада и е многу привлечен. Важно е содржината на вестите, која е бесплатна, да биде прифатлива. Не мора да го наведувате Спутник Србија како извор – можете едноставно да го објавите / препечатувате.
Уредниците и новинарите на медиумите од Западен Балкан велат дека многу граѓани навистина ја сакаат Русија и претседателот Владимир Путин.
„Луѓето дури се шегуваат дека ако го ставите Путин на првите страници на весниците во Србија, тие ќе бидат продадени“, рече Дончева.
Содржината на публикациите на Би-Би-Си се чинат премногу комплицирани за јавноста во Западен Балкан да се согледа, додека написите на „Спутник“ се лесни за разбирање.
Студијата не успеа да го утврди механизмот со кој функционира оваа зависност. Проучени се деловни врски и рекламирање за да се види дали постои врска помеѓу медиумите во Западен Балкан и Русија, од каде доаѓа финансирањето и дали има некакво влијание. Засега нема докази за тоа, признава Дончева.
„Тоа е еден вид црна дупка“, вели таа.
Она што е докажано е повторување на истиот наратив, не само во Спутник Србија, туку и во другите медиуми. Иако не наведуваат дека авторот на материјалот е новинар од Спутник Србија, влијанието се остварува со преземање или објавување текстови и написи од таму.
Истражувањата го опфаќаат периодот од 2018 година и првата половина на 2019 година, но слични публикации продолжуваат со години.
„Можеме да се потсетиме во 2017 година приближниот однос на црногорските граѓани кон и против членството во НАТО. Содржината на материјалите за кои зборуваме го зголеми процентот на граѓани кои се против членството во НАТО. Наративот во нив се осврна на темите од интерес за локалното население “, објасни Дончева.
Некои од локалните медиуми, кои често го копираат Спутник Србија, секогаш го цитираат изворот, додека има и други што не. Веројатно ова се должи на уредувачката политика во нив, според новинарката. Покрај тоа, статии со слична или идентична содржина ги објавуваат Спутник Србија и агенцијата Танјуг. Толку многу медиуми велат дека го презеле материјалот од Танјуг, додека Спутник Србија, од друга страна, ќе го претстави сличниот напис како свој.
Дончева изјави дека Танјуг спаѓа во сивата област на студијата.
„Не успеавме целосно да ја дефинираме улогата на оваа агенција. „Голем број локални медиуми копираат материјал од неа, кој претходно е објавен Спутник Србија“, рече таа.
Врската изгледа отприлика вака: Спутник објавува напис без да го цитира изворот, од каде може да се заклучи дека тој е носител на авторските права или се посочува името на авторот. Локалните медиуми го објавуваат истиот текст и го цитираа Танјуг како извор, што е разбирливо бидејќи станува збор за новинска агенција. Ова е вообичаено во сите земји, не само во Западен Балкан.
Истражувањето не успеа да го идентификува типот на сопственост на медиумите што преземаат написи од Спутник Србија – тие се емитуваат и од приватни и од владини медиуми. Ова се однесува исклучиво за Србија и дел од медиумите на нејзината територија.
За да се спротивстави на овој пристап, треба да се направат многу работи, смета Дончева.
Како прво, мора да се утврди какви материјали сака населението на Западен Балкан. Од Каде најмногу стигнуваат информациите – телевизија, весници, интернет или социјални мрежи? Кој носител најмногу ќе ги привлече? Само кога тоа ќе стане јасно, можеме да размислите за алтернативата на прорускиот наратив.
Дончева е непоколеблива дека Русија мора да се спротивстави и да одбере долгорочен пристап избран со презентирање на алтернатива за граѓаните од Западен Балкан, покажувајќи им што можат да прават Европската унија и НАТО. И во овој контекст, да им биде понудена содржина што можат да ја прочитаат.
БГНЕС