Вашингтон оваа недела испрати јасен сигнал до своите европски сојузници во НАТО: Пентагон им кажа на дипломатите во главниот град на САД дека Европа мора да преземе поголем дел од конвенционалните одбранбени капацитети на Алијансата до 2027 година. Тоа вклучува сè освен нуклеарно оружје, од разузнавачки системи и сателитско извидување до копнени сили и логистика. Во спротивно, САД би можеле да се повлечат од клучните механизми за координација на одбраната во рамките на НАТО.
Пораката, пренесена на состанок зад затворени врати, беше потврдена за Ројтерс од неколку извори, вклучително и американски функционер. Пентагон изрази незадоволство од бавното темпо на зајакнување на европските сили од руската инвазија на Украина во 2022 година, со оглед на тоа што Вашингтон сака да ги пренасочи ресурсите кон Индо-Пацификот, каде што ја гледа Кина како главна закана. Рокот до 2027 година изгледа исклучително амбициозен, особено затоа што планот на Европската унија предвидува независна одбрана на континентот дури до 2030 година.
Многу европски дипломати го сметаат барањето за нереално, велејќи дека зголемувањето на буџетот не е доволно; ќе бидат потребни години за изградба на инфраструктура, обука на персонал и надминување на доцнењата во производството. Пентагон не прецизираше како ќе го мери напредокот на Европа или кој дел од капацитетите треба да биде под европска контрола. Исто така, не е јасно дали ултиматумот го претставува официјалниот став на целата администрација на претседателот Доналд Трамп или само на дел од военото раководство, со оглед на поделбите во Вашингтон околу идната улога на САД во Европа, објави „Киев пост“.
Функционер на НАТО призна дека европските сојузници веќе преземаат поголема одговорност за безбедноста на континентот и дека е препознаена потребата од зголемени инвестиции, но избегна директен коментар за рокот 2027 година, нагласувајќи само постепено префрлање на товарот на конвенционалната одбрана од САД кон Европа. Овој развој на настаните не е изненадувачки во поширокиот контекст, со оглед на критиките на Трамп кон европските сојузници за време на кампањата во 2024 година за недоволни трошоци за одбрана.
Сега, со Трамп во Белата куќа, политиката на пофер распределба на товарот добива конкретна форма и рок. Ново е брзината и заканата од делумно повлекување од механизмите за координација. Иако Американците досега инсистираа на цел од најмалку два проценти од БДП за одбрана, што повеќето сојузници го исполнија, сега се предлага подлабока промена: Европа треба да стане доминантна сила во конвенционалната одбрана на својот континент. Иако повеќето медиуми го толкуваат ова како уште еден пример за унилатерализмот на Трамп што го ослабува НАТО, реалноста е посложена.
Соединетите Американски Држави не планираат да ја напуштат Алијансата или да ги повлечат сите трупи од Европа; нуклеарниот чадор и повеќето стратешки капацитети остануваат американски. Вашингтон не бара целосна независност за Европа, туку да преземе поголем дел од одговорноста за конвенционалните сили, логичен чекор со оглед на тоа што Соединетите Американски Држави финансираат околу седумдесет проценти од вкупните капацитети на НАТО со децении.
Клучното прашање не е дали Европа треба да направи повеќе, туку зошто до 2027 година. Тој датум не е случаен; Кина јавно објави дека ќе има армија подготвена за потенцијална инвазија на Тајван до 2027 година. Американските стратези сакаат да ослободат што е можно повеќе ресурси за Пацификот, што значи дека Европа мора сама да го носи товарот на соочување со Русија. Парадоксално, таков притисок може да ја зајакне Алијансата, правејќи ја поотпорна отколку во претходните децении кога Европа премногу се потпираше на американскиот штит. Европејците веќе одговорија со зголемување на своите буџети; по 2022 година, многу земји ја надминаа целта од два проценти од БДП, а овогодинешниот самит на НАТО се согласи за постепено зголемување на пет проценти до 2035 година.
Европската унија започна амбициозен план за вооружување вреден околу осумстотини милијарди евра. Но, само парите не градат капацитети преку ноќ; потребни се години за изградба на фабрики, обука на војници и воспоставување заеднички команди независни од американските сателити или логистички центри. Доколку Европа не ги исполни очекувањата до 2027 година, последиците нема да бидат распад на НАТО, туку САД веројатно ќе го намалат своето присуство во одредени области, како што се споделувањето разузнавачки информации или заедничкото одбранбено планирање во Балтикот и Источна Европа. Ова би ги принудило Европејците да ги забрзаат сопствените иницијативи, како што се развој на европски систем за воздушна одбрана или воспоставување заедничка команда за брз одговор.
На долг рок, континентот би можел да излезе посилен и покохезивен, помалку зависен од волјата на една администрација од другата страна на Атлантикот. Сепак, постои значителен ризик: пребрзото и пресилното притискање би можело да предизвика внатрешни поделби во Европа.
Додека земји како Полска и балтичките држави веќе трошат повеќе од три проценти од својот БДП за одбрана и се подготвени да се движат побрзо, Франција и Германија се двоумат поради економските трошоци и домашната политика.
Без јасен консензус, ултиматумот од Вашингтон би можел да има спротивен ефект, предизвикувајќи парализа, а не забрзување.