Со новиот бран на епидемија на вирусот корона, европските земји повторно воведуваат некои мерки, а експертите проценуваат дека Европа, и покрај ограничувањата, сè повеќе се обидува да го спроведе шведскиот модел чија основа е довербата во одговорноста на секој граѓанин, пишува Њујорк Тајмс.
Новата нормалност не е никаде поневообичаена отколку во Шведска, која е скоро единствената земја на Запад што одби да воведе целосна блокада оваа пролет, и немаше други задолжителни ограничувачки мерки.
За време на „црната пролет“, Шведска не ги затвори своите граници, јавниот превоз функционираше непречено, па дури и ресторани, кафулиња, јавни институции, фризери и студија за јога останаа отворени.
Спречувањето на инфекцијата се засноваше на шведска солидарност и доверба, односно на довербата на властите во граѓаните дека мерките како одржување на далечина и редовна хигиена на рацете ќе се чуваат доброволно. Дали тоа беше правилна одлука или не, беше предмет на дебата низ целиот свет со месеци.
Многу научници тврдат дека ваквото однесување резултирало со зголемување на смртните случаи од коронавирус, додека слободарските политичари и активисти тврдат дека Шведска може да биде пример за сите земји, а водечките шведски здравствени експерти велат дека шведскиот модел бил адекватен и спречил економски колапс на земјата.
Шведска: Пристапот не беше совршен
Шведска призна дека пристапот можеби не бил совршен и дека биле направени грешки, особено во домовите за стари лица каде се случиле голем број смртни случаи. Анализите покажуваат дека стапката на смртност во вакви институции во Шведска била значително поголема отколку во соседните земји со „карантин“.
Но, Њујорк Тајмс го покренува прашањето дали евентуалниот низок раст на нови случаи во Шведска, во споредба со релативно високиот раст во другите европски земји, покажува дека Шведска најде рамнотежа, нешто што другите земји копнееја со месеци.
Или, тоа е само привремена аберација што ќе ги погоди сите по главата со доаѓањето на посилен нов бран што се предвидува, пренесува Јутарњи лист.
– Досега ситуацијата изгледа позитивно – вели Андерс Тегнел, главниот шведски епидемиолог кој се здоби со светска слава со своите либерални мерки во борбата против Ковид-19.
Шведска има околу 10 милиони жители, а во просек има само 200 нови инфекции на ден во последните неколку недели, иако последниве денови бројот се искачи на 380 лица. Франција и Шпанија, кои и покрај строгите ограничувања, бележат над 10.000 заразени на ден.
Критичарите на послободниот модел имаат одговор и на ова тврдење – тие сметаат дека Шведска тестира премалку луѓе, така што релативно нискиот број на новоинфицирани е резултат на недоволен „скрининг“ на граѓаните.
Повторно, овие тези можат да бидат доведени во прашање, бидејќи бројките покажуваат дека од сите тестирани, само 1,2 проценти се позитивни во Шведска, додека седум проценти се позитивни на северозападот на Велика Британија.
Њујорк Тајмс потсетува дека во услови на нов бран пандемии, многу европски земји избираат построги ограничувања. Но, политичките лидери кои се свесни дека новата блокада може да предизвика непредвидени проблеми, бараат максимално придржување кон мерките на здравиот разум, како што се хигиената, далечината и маските, за да се спречи колапсот на економијата да ги затвори училиштата, бизнисите, продавниците и локалите и ресторани.
Затоа, велат експертите, и покрај ограничувањата, Европа сè повеќе се обидува да го спроведе шведскиот модел, чија главна основа е довербата во одговорноста на секој граѓанин.
– Сите европски земји денес горе-долу го комбинираат својот пристап – тестирање, карантин и следење на контактите на заразените – со шведскиот модел, но никој од нив не сака да го каже отворено. Наместо тоа, тие постојано прават карикатура на Шведска, нарекувајќи го нивниот модел нехуман и неуспешен – смета директорот на женевскиот институт за глобално здравје, Антоан Флахолт.
Единствената построга мерка воведена во Шведска е дека се забрануваат собири на повеќе од 50 лица, вклучително и музеи или спортски настани, но шведскиот модел, посочува Флахолт, се засновал на „само заклучување“, односно доверба во граѓаните да се грижат сами за себе за здравјето и работата за борба против инфекцијата без никој да мора да наредува.
Тегнел признава дека е можно Шведска во моментов да е во добра состојба и да заврши со лошиот период, но посочува дека една од земјите со најмногу случаи дошла во ситуација кога бележат релативно ниска стапка на инфекција.
Тој додаде дека во некои случаи, земјата може да донесе мерки како што е воведување на обврска за носење заштитни маски, но само во локалните жаришта.
Доброволното одржување на далечина е успешна мерка?
Сепак, додаде тој, размислувајќи за пролетта денес, тој сепак може да размисли за мерки како што се локални ограничувања на движењето или затворање на некои училишта. Главниот шведски епидемиолог продолжува да истакнува дека доброволното одржување на далечина се покажало како поуспешна мерка отколку, на пример, маските што, како што вели, би можеле да им дадат на луѓето лажно чувство на безбедност.
Ситуацијата денес е радикално различна од пролетта и во шведските болници, каде на почетокот на епидемијата, амбулантите постојано растоваруваа нови случаи на ковид-19.
– Во април се чинеше дека скоро сите го имаат Ковид. Сега има многу помалку пациенти, вели Карин Хилдебранд, кардиолог во одделот за интензивна нега на болницата Содерсјуксухет.
За време на првиот бран, таа ги предупреди Швеѓаните дека ситуацијата е смртоносна сериозна и дека мерките мора да се почитуваат. Сега, вели таа, подготвена е за потенцијален нов бран, пишува Њујорк Тајмс, а пренесува Јутарњи.
– Го сменивме однесувањето. На пример, веќе не гледам некој да се ракува. Животот се врати во нормала, со мали промени. Секако, друг бран секогаш може да ни дојде, но мислам дека сме подготвени за тоа “, вели тој.
Некои експерти сметаат дека Шведска скоро целосно воспостави контрола врз епидемијата.
– Постојат индикации дека Швеѓаните создадоа еден вид имунитет на болеста што, меѓу другото, го прават за да спречат инфекција, го држи корона вирусот под контрола. Првично, можеше да се избегне висока стапка на смртност, но Шведска ја врати контролата врз болеста во средината на април. Шведска е далеку од познатиот имунитет на стадото, но можеме да заклучиме дека почитувањето на мерките за социјално растојание даде резултати и се покажа како клучно во борбата против вирусот корона – заклучува Ким Снепен, професор по биодиверзитет на институтот Нилс Бор.