И покрај забраната на Уставниот суд во српскиот дел на Босна беше одржан референдум за спорниот “национален празник”. Референдумот е чекор назад за целиот регион, тврди во коментарот за “Дојче Веле” Бенјамин Парган.
На 2 октомври во Босна и Херцеговина се закажани избори за локални органи на власта. И тоа го објаснува сето тоа. Бидејќи таму претежно се Срби, во Република Српска економската и политичката ситуација е катастрофална. Претседателот на овој етнос Милорад Додик и неговата корумпирана и арогантна политичка клика не можат да се пофалат со никакви успеси. Многу од поданиците живеат во ужасна сиромаштија, невработеноста е катастрофално висока, инфраструктурата е уништена и повеќе млади бегаат во странство.
За да се извади пред своите гласачи од безнадежна ситуација тој ги стави во борбата ирационалните-патриотски чувства и затоа Додик прибегнува до испробаните и омилени средства на сите популисти на Балканот. Прво создава впечаток за драматична закана, надвисната над сопствената нација.
Потоа соседните народи се прогласени за предавници што се уште функционира беспрекорно на Балканот. И конечно на сцената се појавува најголемиот лидер како спасител на загрозената нација. Премногу избирачи на Балканот често подлегнуваат со задоволство на слични играчки и за неколку недели заборават на тажното секојдневие и безбројните корупциски афери на самопрогласениот спасител на нацијата. Овие механизми секогаш функционираат совршено во Босна и Херцеговина, исто како и кај другите групи во земјата.
Тешката криза
Оспоруваниот референдум во Република Српска може да се земе како предизборна врева и лош театар, но пред се тој е и останува извонредна прекршување на уставот. Кои се резултатите од сенародниот референдум? 9 јануари останува “национален” празник.
Босанските Срби го слават на овој датум основањето на нивната република. За Бошњаните и Хрватите во Босна и Херцеговина, сепак, овој ден го обележува почетокот на босанската војна. Референдумот внесува и без тоа нестабилност во земјата која е зафатена со тешка криза и го загрозува патот на Босна и Херцеговина кон Европа. Самиот факт дека референдумот воопшто беше спроведен, е тежок пораз за владеењето на правото во Босна и Херцеговина, поддржана со толку многу финансиска помош од странство.
И правната држава не успеа да го спречи овој референдум. Уште поголемо е поразот за т. Н. Меѓународна заедница и најмногу за високиот претставник на ЕУ во Босна и Херцеговина. Во моментов таа улога ја исполнува австрискиот дипломат Валентин Инцко. Во моментов тој е олицетворение на безуспешен и несреќен протокторат каков формално е Босна и Херцеговина.
Двојните структури се непотребни
Забранетиот од Уставниот суд и остро критикуван од ЕУ референдум е уште еден доказ дека овие двојни структури меѓу локалните власти и меѓународните учесници не функционираат и на крајот се неефикасни и немоќни. Зашто ниту локалните политичари, ниту претставниците на протекторат можат да гарантираат владеењето на правото. И ова е можеби најважниот заклучок од референдум.
Босна и Херцеговина останува проблематично дете во Југоисточна Европа, што и во иднина ќе создава големи грижи на ЕУ од гледна точка на геостратешкиот положба. Неслучајно Милорад Додик обезбеди благослов на рускиот претседател за референдумот и со негова поддршка ги игнорира сите предупредувања од Брисел и Вашингтон. Малата Босна и Херцеговина секогаш била стратешка играчка во рацете на регионалните ривали Србија и Хрватска. Затоа е уште поважно во изострен амбиент по референдумот најмногу Србија и нејзиниот силен премиер Александар Вучиќ да покажат умереност и да дејствува конструктивно. Има уште многу работа за сите учесници. Бидејќи референдумот е чекор назад за целиот регион и е доказ дека Западен Балкан можат во секое време да го зацврсти својата позиција на нестабилен и проблематичен двор на Европа.