За време на неговата кампања за Белата куќа новоизбраниот претседател Доналд Трамп изјави дека САД плаќаат “несразмерно голем удел во НАТО” и дека има “земји во НАТО, кои се возат гратис”.
Самиата алијанса признава дека “воените трошоци на САД претставуваат 73 отсто од трошоците за одбрана на целaта Алијансата”. Сега, кога Трамп ќе биде следниот претседател на САД, европските членки на НАТО треба да ја признаат својата одговорност и да се заземат сериозно за безбедноста. Како за почеток секој член на Алијансата мора да го исполни условот да одвојува за одбрана барем 2% од бруто домашниот производ (БДП). Во моментов само пет држави – САД, Грција, Полска, Естонија и Велика Британија – ги покриваат барањата на минимум. Економската локомотива на Унијата Германија троши само околу 1% од својот БДП за одбрана.
Но НАТО се состои од 28 држави (сите се европски без САД и Канада) и нејзината одбрана е колективна. Ако 23 од 28-те членови не го плаќаат својот фер удел, тоа значи дека американските даночни обврзници плаќаат за нивната безбедност. Сегашниот удел на САД во трошоците за одбрана на НАТО е од редот на 650 милијарди долари во споредба со околу 250 милијарди. За сите други земји-членки, земени заедно. Зошто САД треба да плаќаат повеќе од два пати во споредба со остатокот од НАТО за заштита на Европа? Најевтиното возење има цена и таа не е евтина. Ако секој член на НАТО (со исклучок на САД) ги троши бараните 2% од БДП за одбрана, вкупната сума ќе стане 397 милијарди долари. Тоа е повеќе од 50% зголемување над она што остатокот од НАТО го плаќа сега. Гледано од друга страна, НАТО во моментов има недостиг од 125 милијарди долари при трошоците за одбраната, што значи дека земјата, која плаќа најмногу е САД , а грабежот блефот за сите останати.
Нема причина остатокот од НАТО да не троши повеќе пари за одбрана. БДП на САД е малку над 16 трилиони долари. БДП на остатокот од НАТО е малку под 20 трилиони долари. БДП на европската НАТО е малку над 18 трилиони долари. Ако САД можат да трошат над 600 милијарди долари, остатокот од НАТО, чиј вкупната економија е поголема од онаа на САД, може да се соочи со својата обврска со малку над 400 милијарди долари.
Исто така има прашање против какви закани мора да се соочи НАТО. За време на екот на Студената војна СССР и неговите сојузници од Варшавскиот пакт имаа речиси 1 милион војници, подготвени да тргнат во војна во Европа. И тоа беше поентата на НАТО и колективната одбрана. Перспективата илјади советски тенкови да поминат низ реонот Фулда беше сосема реална. Но, тоа беше тогаш, а сега е различно.
Русија веќе не е Советскиот Сојуз. Вкупниот број воени на активна служба во Русија е околу 800 000 луѓе. Не сметајќи САД и Канада, НАТО ужива предност во личниот состав над Русија во сооднос 2: 1 – со повеќе од 2 милиони подготвен за распоредување персонал. Со оглед дека економиите на европските земји од НАТО ја засени онаа на Русија во сооднос 10: 1 (и повеќе) дека европските членки на НАТО се пред Русија за трошоци за одбрана (250 милијарди. долари против 66 милијарди долари, т.е. разлика од речиси 4: 1), не е јасно како Русија може да претставува реална закана за Европа.
НАТО треба да се врати на својата првична намена: колективната одбрана против воените закани за Европа. Проблемот е дека НАТО се отклонува од тоа, вклучувајќи се преку стремежот за “одржување на меѓународниот мир и безбедност.”
Според новата стратешка концепција, усвоена во 2010 година, дефиницијата за колективната одбрана на НАТО веќе вклучува терминот “стратешко далечина”, значат “кризи и конфликти надвор од границите на НАТО”, се бара “експедициски сили”. Ништо чудно што има “околу 18 000 војници кои учествуваат во мисии на НАТО во целиот свет”. Европејците можеби се со право загрижени за продолжување на посветеноста на САД кон одбрана со администрацијата Трамп.
САД во моментов покриваат речиси 70% од трошоците за одбрана на НАТО и со право повикуваат на фер распределба на тежината. Ако мислите дека Трамп држи на “уметноста на договорот”, не е така, тој сака подобар и фер договор за САД. По повеќе од 60 години субвенционирање од САД на европската безбедност, тоа не е неразумно.
.. ………..
Коментарот во “Вашингтон тајмс” е на Чарлс Пен , поранешен директор на истражувањата на одбранбената политика во Институтот “Како”.