Магично име за Македонија? Заборави го тоа. Потребна е поголема дипломатска работа, но во тунелот веќе постои светлина. Новата влада во Скопје намерно ги подобрува односите со соседите и може да ја достигне целта, предвидува Дојче Веле.
За 23 години, американскиот дипломат Метју Нимиц се бори со двајца најблиски балкански соседи за само еден збор. Сега се чини дека бескрајната мисија на 78-годишниот дипломат наскоро ќе биде завршена. Спорот меѓу Скопје и Атина околу името на Македонија “може и треба да се реши следната година”, вели посредник на ОН. Тој се надева на неодамнешен консензус меѓу неговите постари “клиенти”. Атмосферата за решавање конфликти е значително подобрена, како во Македонија така и во Грција, рече Метју Нимиц. Откако Македонија ја прогласи својата независност во 1991 година, двете соседни земји се наоѓаат заглавени во клишето за името на земјата.
Атина е загрижена за можните територијални претензии на своите соседи и сака Скопје да го промени името на Македонија, бидејќи Грција има истоимената област.
Под притисок на Атина и Брисел, Македонија уште во 1992 година вметнуваат во Уставот дека се откажуваат од секакви територијални претензии.
И во 1995 година Македонија ја замени т.н. Ѕвездата на Вергина со стилизирано сонце на своето национално знаме.
И од 1993 година поради Атина на меѓународната сцена земјата официјално се претставува под најтешките за изговарање име “Поранешна Југословенска Република Македонија” (ФИРОМ), спорот за името сепак ги закочи сериозно меѓусоседските односи.
Притоа Атина, како членка на ЕУ и НАТО, е во поволна позиција.
Односите меѓу двата соседи нагло се влошија, откако во 2008 година Атина ја блокира очекуваното пристапување на Македонија кон НАТО – без оглед на фактот дека земјата ќе се води како ФИРОМ. Под покровителство на национално-популистичкиот премиер Никола Груевски Македонија ја постави политиката на посотојани националистички провокации. Многу аеродроми и автопати беа именувани по Александар Велики.Се насадија и споменици.
Фактори: Заев, Брисел и Вашингтон и добрососедство
Промената на власта во Скопје и новиот премиер од Социјалдемократската партија Зоран Заев доведоа да раздвижување во основни спор и внесоа свеж воздух во односите на Македонија со сите соседи. Истовремено Брисел и Вашингтон покажат зголемен интерес за нестабилната мултинационална држава , стравувајќи од пораст на влијанието на Москва на Балканот.
Во моментов, Македонија мора да направи компромиси. Во внатрешнополитички однос моментот за такви компромиси како да е погоден. По неуспехот на локалните избори во октомври, опозициската ВМРО-ДПМНЕ е ослабена, а и зафатена со борбите меѓу кандидатите за наследници на лидерот нејзино Никола Груевски. А новиот премиер Зоран Заев, макар и со минимално парламентарно мнозинство, видливо седи стабилно на седлото. Тој вешто презеде чекори за приближување со сите соседи, а така си обезбеди и стабилна надворешна поддршка за претстојниот финале на историскиот спор со Грција за името на земјата.
Тоа го велат грчките медиуми. Зоран Заев ги обнови длабоко замрзнатите односи со Бугарија, потпишувајќи го Договорот за соседство во август. Тој намерно и ги пренел контроверзните прашања на комисија која допрва треба да се постави. Оваа недела Заев постигна согласност и со колегата од Косово Харадинај за создавање на меѓународна комисија за истрага на причините за мистериозни борби во Куманово во 2015 година. Заев дури ги преигра и односите со Србија, која се обидуваше да го запре на пат кон премиерската функција. Мирот меѓу двата соседи ќе биде врзан за заеднички состанок на двете влади во февруари.
Не постои “магично име”
Брисел, Вашингтон и Атина го одбележуваат позитивно новиот деловен пристап на Зоран Заев. По продолжувањето на замрзнатите од три години преговори оваа недела, во грчката и во македонските медиуми веќе се споменува името “Нова Македонија” како можен компромис формулација. Дали ќе биде Горна, Северна или Нова Македонија – никој не знае. А искусниот посредник Метју Нимиц останува реалист и закажа интензивни преговори во Њујорк во почетокот на идната година. “По толку долги години нема како да се појави” Волшебната име “. Но еден тежок проблем се решава не со волшебно стапче, атуку со тешка работа, добра дипломатија и политичка волја”, порача Нимиц./DW