ЕУ им даде надеж и им предложи на некои од 6-те балкански држави, кои се надеваат дека ќе се приклучат кон блокот. Изгледите да станат нови членови во 2025г., но ги предупреди дека се уште има многу пречки кои треба да се надминат.
Патоказот на Европската комисија за регионот, претставена претходно овој месец, се наведува дека земјите треба да ги искоренат проблемите со корупцијата и владеењето на правото, како и да ги решат серијата од натрупани територијални спорови. “Вратата на ЕУ е отворена за понатамошен пристап само кога поединечни земји ги исполнуваат критериумите”, се вели во планот.
Претседателот на ЕК Жан-Клод Јункер ќе почне турнеја на регионот во неделата, за да разговара за новата стратегија, во која се нагласува “имплементација на фундаменталните реформи и добрососедски односи”.
Црна Гора и Србија се првите на списокот за пристапување, заедно со Албанија, Босна, Косово и Република Македонија, кои се подредени по нив, но сите тие стануваат нестрпливи, откако ЕУ го постави проширувањето на Унијата на чекање пред 4 години.
Српскиот претседател Александар Вучиќ рече дека шансата на Србија за пристап во ЕУ до 2025 година е “многу важна како поттик за српските граѓани”. Но, тој предупреди дека треба да се направат “тешки одлуки” за нерешените прашања во земјата – пред се, спорот на Србија со Косово. Србија одбива да ја признае својата поранешна покраина откако прогласи независност пред една деценија. ”
” Црна Гора има причина да биде задоволна од стратегијата на ЕУ, рече премиерот Душко Марковиќ. Европското движење на Црна Гора утврди дека е “застрашувачко” дека планот од 2025 година се смета за “исклучително амбициозна” перспектива.
Јункер ја предупреди Србија и Црна Гора за прекумерната “возбуда”, велејќи дека 2025 “е индикативен датум, датум за охрабрување, така што проблематичните луѓе можат да тргнат на патот”. Крајниот рок за другите балкански земји е помалку јасен.
Албанија, кандидат од 2014 година, се надева да започне преговори со Брисел оваа година и е подготвена да ги забрза реформите за да ги стигне останатите, рече премиерот Еди Рама. “Сакаме да направиме побрз напредок и зошто да не се приклучиме кон ЕУ во исто време”, како и Србија, додаде Рама. Албанскиот политички аналитичар Лутви Дервиши предупреди дека пристапувањето во ЕУ “е национална желба, но не и лотарија”. “Топката е во нашето поле”, коментира уште Дервиши за АФП, повикувајќи се на темпото на реформи, особено во борбата против организираниот криминал и корупцијата, разгледувајќи ја ЕУ како приоритет за Албанија.
“Заклучени во соба за чекање” Македонија, која аплицираше за членство во ЕУ од 2005 година, ќе мора да го реши спорот , веќе 25 години, со Грција за нејзиното име. Атина, која може да го блокира членството на Македонија во ЕУ, вели дека користењето на името сугерира дека Скопје има територијални претензии кон историскиот северен регион на Грција. Сепак, неодамна Македонија постигна значителен напредок, а ЕУ рече дека е “многу убедена” дека спорот ќе се реши пред јули. Премиерот Зоран Заев го пофали новиот план на ЕУ, велејќи дека “според оваа стратегија, Македонија е на вистинскиот пат”. Тој додаде дека ќе даде мотивација “да работи и да ја достигне Србија и Црна Гора, кои веќе преговараат” со ЕУ. Сепак, македонскиот министер за надворешни работи Никола Димитров претходно овој месец изјави дека е тешко за партиите да продолжат да се движат во вистинска насока ако се “заклучени во чекалната”.
Во Босна, која аплицира за членство во 2016 година, муслиманскиот лидер Бакир Изетбеговиќ изјави дека е уверен дека “можеме да фатат само оние кои се напред по патот за ЕУ”. Но, земјата ќе мора да се справи со тешките тензии со босанските Срби, вклучувајќи го и нивниот водач, Милорад Додик, кој редовно се заканува да се отцепи.
Косово е земјата која е најмногу разочарана од стратегијата на ЕУ. Медиумите во главниот град Приштина посочија дека наместо да користат термини како “присоединување” и “статус на кандидати” се користи за други земји, во документот пишува дека Косово може да “напредуваат по европскиот пат”, ако “околностите дозволат”. Пет од 28-те земји-членки на ЕУ сé уште не ја признаваат независноста на Косово, а претседателот Хашим Тачи ги обвини дека “не успеале да имаат ексклузивна позиција за Косово” во новиот план. “Косово нема да падне во очај”, порача Тачи.
————
Катарина Шубашиќ, АФП.