Европските политичари и носители на одлуки интензивно се подготвуваат за поголем протекционизам на САД, без оглед на тоа кој ќе биде следниот лидер на Белата куќа по изборите следната недела.
Претседателската трка остана неизвесна во последните денови, а анкетите постојано покажуваат дека кандидатите, потпретседателката Камала Харис и поранешниот претседател Доналд Трамп, се изедначени во клучните држави и низ целата земја.
„Кој и да победи, тоа ќе биде „Америка на прво место“, изјави за CNBC висок европски дипломат кој сакаше да остане анонимен поради чувствителноста на трансатлантските односи минатата недела.
„Главната грижа на Американците е економијата, а одговорот ќе треба да биде повеќе економски национализам – не се согласувам со тоа, но не гледам начин како тоа да го избегнеме“, рече висок дипломат кој учествува во доверливи разговори меѓу лидерите на ЕУ.
Коментарите доаѓаат по предупредувањата од германскиот министер за финансии Кристијан Линднер, кој во петокот изјави за CNBC дека може да има одмазда доколку САД започнат трговска војна со Европската унија.
„Во тој случај, неопходно е дипломатски да се убеди кој и да ја преземе Белата куќа дека не е во најдобар интерес на САД да има трговски конфликт со Европската унија“, рече тој на годишниот состанок на ММФ во Вашингтон.
Трговијата со САД е исклучително важна за европските нации. ЕУ и САД имаат најголеми билатерални трговски и инвестициски односи во светот, достигнувајќи рекордни 1,2 трилиони евра (1,29 трилиони долари) во 2021 година, според Европската комисија, извршното тело на ЕУ.
Камала Харис до одреден степен се смета за продолжување на тековната политика на претседателот Џо Бајден, која ќе биде запаметена во економска смисла во Европа по Законот за намалување на инфлацијата (ИРА) – сеопфатна легислатива од 369 милијарди американски долари поврзана со климатските и енергетските политики. ИРА вознемири многу европски лидери поради нејзиниот протекционистички карактер.
Политиката „Америка на прво место“ може да има поголеми последици за европските економии под републиканско претседателство. Трамп се закани со дополнителни тарифи од 10 отсто за европските производи, што може дополнително да ги оптовари извозниците од блокот и, според Голдман Сакс, да го ослабне еврото за дури 10 отсто.
Првиот мандат на Трамп во Белата куќа беше предизвикувачки период за некои европски лидери, кои го изразија своето незадоволство од стилот и конфронтацискиот тон на поранешниот претседател. Двете страни често не се согласуваа за прашањата на трговијата, одбраната и технологијата.
„Трамп повеќе не може да не изненади, знаеме како да се справиме, моравме да се соочиме со него и претходно“, изјави анонимен висок дипломат за CNBC.
Друг претставник на ЕУ, кој исто така зборуваше под услов да остане анонимен поради чувствителноста на односите со САД, изјави за CNBC: „Нема паника. Заземаме многу прагматичен пристап, но секако мораме да се подготвиме за двете сценарија“.
Истиот функционер додаде дека Европската комисија работи на „храбри“ иницијативи без разлика кој ќе биде следниот претседател.
CNBC во мај 2023 година објави дека европските претставници веќе тивко се подготвуваат за можноста за враќање на Трамп. Ова значеше фокус на намалување на зависноста од САД и Кина – нешто кон што и понатаму се стремат лидерите на ЕУ.
Во соопштението од октомври, 27-те шефови на држави на ЕУ повикаа на „повеќе напори за зајакнување на конкурентноста на Унијата, зајакнување на нејзината економска отпорност, обезбедување индустриско закрепнување и реализација на целосниот потенцијал на Единствениот пазар“.
„Ова ја нагласува итноста за преземање ефективни мерки“, се додава во соопштението.
Шампањ за славење?
Надвор од европските институции во Брисел, постои поделба меѓу различните главни градови на ЕУ околу американското претседателство. Националните лидери дадоа мешани коментари за потенцијалот за втор мандат на Трамп.
Унгарскиот премиер Виктор Орбан, наводно, им рекол на новинарите во Брисел дека ќе отвори „неколку шишиња шампањ“ доколку Трамп се врати во Белата куќа. Само два дена откако американските гласачи ќе излезат на гласање, лидерите на ЕУ треба да се сретнат во унгарскиот главен град Будимпешта, каде најверојатно ќе разговараат за исходот од изборите за време на вечерата.
Трет претставник на ЕУ, кој не сакаше да биде именуван и ќе присуствува на состаноците во Будимпешта, изјави за CNBC: „Дефинитивно нема да славам доколку Трамп победи сè се сведува на 200 гласови во [свинг-државата] Пенсилванија“.
Официјалниот претставник додаде дека, без оглед на резултатот, „тоа нема да биде шок како минатиот пат, а Европа оттогаш ја подобри својата стратешка автономија и трошоците за одбрана“.