Само еднаш Ангела Меркел ја удри тупаницата на масата и испрати јасна порака. Тоа беше на 23 август 2011 година. Тогашниот претседател на Србија, Борис Тадиќ, застана на прес -конференција во Белград до неговиот гостин од Берлин. Канцеларката потоа го повтори она што му го кажа на Тадиќ приватно, зад затворени врати: дека Србија мора да престане да ги поддржува своите сонародници на северот на поранешната српска провинција Косово. И дека, покрај тоа, Белград мора да даде зелено светло за членство на тогаш веќе независното Косово во меѓународни организации. Односно, ако не го стори тоа, нема да има ништо од посакуваниот влез на Србија во Европската унија.
Тадиќ, целата негова влада и огромното мнозинство Срби во тоа време сметаа дека Меркел ги навредила. Србија никогаш нема да се откаже од Косово во корист на членството во Европската унија, можеше да се слушне тогаш. И навистина: официјален Белград не беше подготвен за најмала корекција на политиката кон Косово по тоа прашање. Тоа не ја спречи СПД да го награди Тадиќ само една година подоцна за неговите наводни заслуги во врска со „европската интеграција на неговата земја“, пишува ДВ.
По искуството што го имаше во Белград, Меркел ја промени својата политичка тактика. Наместо конфронтација, таа ги извади картите на соработка, и не само со водечките политичари на Србија. Водечките актери во Босна и Херцеговина, која честопати во медиумите се нарекува „пропадната“ држава, таа ги прими индивидуално во својата канцеларија во Берлин – за да ги „мотивира“ да направат отстапки за голем број теми за несогласување. Но, ниту тие гестови не дадоа поконкретни политички успеси.
Во почетокот на 2015 година, Меркел го испрати својот тогашен министер за надворешни работи (и сегашен германски претседател) Франк-Валтер Штајнмаер во Сараево. Заедно со неговиот британски колега, Филип Хамонд, тој се обиде да ги убеди раскараните босански лидери да преземат писмена обврска да ја направат земјата функционална со помош на уставните реформи. За возврат, БиХ требаше да добие дарежлива финансиска помош за обнова на својата економија. Но, немаше ништо од таа иницијатива.
Берлински процес
Една година претходно, Меркел иницираше серија конференции на шефови на држави и влади во регионот, кои влегоа во историјата на дипломатијата како „Берлински процес“. Овој формат навистина даде одреден плод: воспоставена е регионална мрежа за размена на млади, по германско-француски модел, и укинат е роамингот меѓу скараните балкански држави. Но, се уште нема голем напредок во воспоставувањето заеднички пазар и имплементација на инфраструктурни проекти.
Во исто време, ЕУ и Германија веќе долго време имаат некои средства за притисок во своите раце за да ги принудат непослушните политички лидери на компромис. Овој регион остварува две третини од својата трговија со земјите од Западна Европа, пред се со Германија и Австрија. Огромното мнозинство директни странски инвестиции, исто така, доаѓаат од овие земји. И стотици илјади луѓе од Југоисточна Европа трајно мигрирале во западноевропските земји – првенствено Германија, Австрија и Швајцарија.
Дознаки од запад
Можеби нема да мора да одите толку далеку како што отиде славниот хрватски фудбалски тренер Мирослав Блажевиќ. Пред неколку години се заколна на добрите односи на регионот со Берлин. Според него, 30 проценти од Хрватите и 50 проценти од Босанците наводно живеат од финансиска помош од Германија. Навистина, се проценува дека дознаките учествуваат со повеќе од десет проценти од БДП на тие земји. Тие пари речиси целосно одат за потрошувачка и со тоа придонесуваат економската и социјалната состојба да не се влоши целосно.
До неодамна, Меркел беше верна на својата тактика на стап и морков кога станува збор за Западен Балкан. Евентуалното членство во ЕУ требаше да биде толку привлечно што политичките лидери во регионот беа подготвени да направат политички отстапки за возврат – за да решат голем број конфликти. Со негување блиски и лични врски, канцеларката сакаше да постигне конкретни резултати.
Корупција, корупција, корупција…
И така, ЕУ, под влијание на Ангела Меркел, великодушно ја игнорираше растечката корупција, газењето на независното судство и притисокот врз медиумите. Затоа што на крајот, тие не сакаа да ги налутат политичките партнери. Актуелниот претседател на Србија, Александар Вучиќ, кого не само опозицијата во Србија го обвинува за водење автократска политика, редовно се фали со блиско приватно пријателство со Ангела Меркел. Таа лично и демонстративно го угости во нејзината канцеларија среде предизборна кампања во Србија, и на тој начин јасно кажа кого го смета за политички партнер.
Дури и најмладата членка на ЕУ, Хрватска, за чие влегување во Унијата Ангела Меркел беше особено посветена, веќе ја разочара канцеларката во неколку наврати. Бидејќи Загреб одби да ги испорача поранешните југословенски разузнавачи, обвинети за убиство во Германија, и покрај европската потерница, во 2013 година германската канцеларка демонстративно ја бојкотираше прославата за влез во ЕУ. За време на предизборната кампања за европските избори во мај 2019 година, Меркел аплаудираше на тоновите на музика што можеше да се слушнат во Цибона – без очигледно да знае дека тоа е музиката на контроверзниот националистички пејач Томпсон, а мораше и да слуша националистички говори.
Ангела Меркел не успеа да го постигне она што го сакаше во однос на интеграцијата во ЕУ. Она што останува зад канцеларката во заминување е огромната финансиска помош за Западен Балкан, која таа, исто така, ја „протурка“. Брисел само оваа недела одобри 14,2 милијарди евра за помош на потенцијалните идни членки од регионот до 2027 година. Дали овие средства навистина ќе бидат инвестирани таму каде што треба, со оглед на корумпираните структури, останува да видиме.