Контурите на одржлив мировен договор за Украина полека се исцртуваат – понати се 7 клучни точки

28

Контурите на одржлив мировен договор за Украина полека се исцртуваат, и покрај контроверзниот пристап на американскиот претседател Доналд Трамп.

Според информациите од американски, украински и европски претставници, патот до разумно решение постои. Тој би се базирал на суверена Украина, чии граници се заштитени со силни меѓународни безбедносни гаранции, која е дел од Европската Унија и ја обновува својата економија со големи инвестиции од САД и Европа.

Овие елементи беа дискутирани и за време на посетата на украинскиот претседател Володимир Зеленски на Лондон, каде што се сретна со лидерите на Велика Британија, Франција и Германија, пишува „Вашингтон пост“.

Контроверзната улога на Трамп

И покрај фактот дека се чини дека договорот е блиску, склоноста на Трамп кон рускиот агресор и притисокот врз украинскиот претседател Володимир Зеленски би можеле да уништат сè. Преговорите се дополнително комплицирани од Стратегијата за национална безбедност, објавена од Белата куќа минатата недела, која сугерира дека Трамп сака да заземе подеднакво дистанциран став кон демократска Европа и автократска Русија, наводно „за да го ублажи ризикот од конфликт меѓу Русија и европските држави“. Таквото изедначување на сојузниците и противниците нема никаква смисла стратешки или морално и претставува сериозна загриженост за европските партнери.

И покрај овие несигурни темели, мировните напори на Трамп имаат одреден потенцијал. Преговарачите се Џаред Кушнер и Стив Виткоф, бизнисмени, а не дипломати, но се чини дека тие разбираат дека најдобрата заштита за Украина е комбинација од обврзувачки безбедносни гаранции и иден економски просперитет. Тие се исто така свесни дека целиот пакет ќе пропадне ако Зеленски не може да го објасни и одбрани пред храброто, но исцрпено украинско општество.

Три документи и седум клучни елементи од преговарачкиот пакет

Според украински функционер, преговарачкиот пакет се состои од три документи: мировен план, безбедносни гаранции и план за економско закрепнување. Иако преговорите сè уште се во тек, а Украина и нејзините европски сојузници подготвуваат заеднички амандмани, главните точки се веќе познати од разговорите меѓу американските и украинските претставници:

1. Брз влез на Украина во Европската Унија

Украина би можела да стане членка на ЕУ веќе во 2027 година. Ова предизвикува загриженост кај некои членки, но администрацијата на Трамп верува дека може да го надмине отпорот, особено од Унгарија, која досега беше најголемата пречка. Членството би ја поттикнало трговијата и инвестициите, но исто така би ја принудило Украина да заземе порешителен став против длабоко вкоренетата корупција во државните претпријатија. Во суштина, војната се водеше токму околу прашањето дали Украина може да стане европска земја – идеја што рускиот претседател Владимир Путин ја презира.

2. Американски безбедносни гаранции „како Член 5“.

САД би ѝ понудиле на Украина безбедносни гаранции по моделот на Член 5 на НАТО во случај Русија да го прекрши договорот. Киев инсистира таков договор да биде потпишан од САД и ратификуван од Конгресот на САД, додека европските земји би потпишале свои, посебни договори. Иако кредибилитетот на американските гаранции слабее поради формулацијата во новата Национална безбедносна стратегија што го доведува НАТО во прашање, тимот на Трамп останува посветен на продолжување на разузнавачката поддршка на Украина, без која нема вистинска безбедност.

3. Зачувување на украинскиот суверенитет без руско вето

Суверенитетот на Украина би бил заштитен од какво било руско право на вето. Сепак, се водат тешки преговори околу прашањето за големината на украинската армија. Се разгледува зголемување на американскиот предлог од 600.000 на 800.000 војници, што е приближно бројот што Украина би го имала дури и по војната. Киев, сепак, отфрла какво било уставно ограничување, како што бара Москва, без оглед на формалниот број на сили.

4. Демилитаризирана зона по целата линија на примирје

Планирано е да се воспостави демилитаризирана зона по целата линија на прекин на огнот – од регионот Доњецк на североисток до Запорожје и Херсон на југ. Зад неа би имало дополнителна област од која би се отстранило тешкото оружје. Целата линија би била под строг надзор, слично на демилитаризираната зона меѓу Северна и Јужна Кореја.

5. Територијални отстапки и „размена на територии“

Територијалните отстапки се сметаат за неизбежни, иако Украина и САД сè уште се расправаат за специфични линии. Русија бара Украина да се откаже од 25-те проценти од Доњецк што сè уште ги контролира. Тимот на Трамп тврди дека Украина веројатно би ја изгубила таа територија во следните шест месеци борби и дека отстапките сега би спасиле животи. Зеленски во понеделникот изјави дека нема „законско право“ да отстапува територија на Русија, а како можно решение го спомена корејскиот модел, според кој двете Кореи сè уште го бараат целиот полуостров.

6. Иднината на нуклеарната централа Запорожје

Нуклеарната централа Запорожје, најголемата во Европа, повеќе нема да биде под руска окупација. Во тек се преговори за преземање на нејзиното управување од страна на САД, што некои украински функционери го сметаат за „американско одвраќање“ – гаранција дека секоја нова руска агресија автоматски ќе го вклучи Вашингтон.

7. Економска реконструкција на Украина, но и на Русија

Администрацијата на Трамп сака да поттикне големи инвестиции и економски развој во Украина. Еден извор на финансирање би биле повеќе од 200 милијарди долари руски средства замрзнати во Европа, од кои 100 милијарди долари веќе е предложено веднаш да ѝ бидат достапни на Украина за репарации, со можност за зголемување на таа сума.

Долгорочниот двигател на реконструкцијата би биле американските инвестиции, вклучувајќи го и планот на Фондот за развој на Украина, во кој учествуваат БлекРок и Светската банка, а кои би можеле да привлечат до 400 милијарди долари. Во исто време, Трамп сака слични инвестициски иницијативи и иницијативи за реконструкција за Русија, врз основа на верувањето дека земјите што тргуваат и напредуваат не одат во војна – иако историјата, вклучувајќи ја нацистичка Германија и денешна Кина, покажува дека тоа не е секогаш точно.

Дали Украина ќе добие пакет што ќе ја направи подготвена да го проголта горчливото апче?

Разговорите доаѓаат во време кога Украина, со поддршка на своите европски сојузници и САД, разгледува исклучително сложен компромис што вклучува безбедносни гаранции, економска реконструкција и територијални прашања. Успехот на разговорите би можел да зависи од тоа дали преговарачите на Трамп можат да изготват пакет безбедносни и економски стимулации што се доволно привлечни за Украинците да го проголтаат горчливото апче за откажување од дел од територијата. Во спротивно, борбите ќе продолжат.

Второто сценарио е исто така веројатно ако Трамп инсистира на политика „сега или никогаш“. Како што самиот Трамп забележа пред неколку децении, „Најлошото нешто што можете да го направите во договор е да изгледате очајно за да го завршите. Тоа ја прави другата страна да ја почувствува крвта, а потоа сте мртви“.