Историјата се повторува во циклуси.
На секои 50 години има револуција проследена со насилни конфликти и во зависност од преклопувањето со подолг циклус што се повторува на секои два до три века, дека насилството може да биде значително посилно или послаб.
Протестите и немирите кои моментно се случуваат во Соединетите држави поради убиството на Џорџ Флојд се резултат на социо-политичката нестабилност која расте во американското општество од почетокот на 21 век и тоа можеше да се предвиди.
Ова е тврдење на руско-американскиот биолог, еколог и математичар Питер Турчин, кој во кризата во средни години се раздвоил од својата прва љубов кон биологијата и се оженил со историјата. Пред десет години, тој објави манифест во научното списание „Природа“, во кое тврди дека е можно да се предвиди иднината со проучување на историјата.
Иако звучи како псевдонаука, математичкиот модел на Турчин, кој се обидува да докаже дека големи и сложени општества се предвидливи, всушност е заснован на принципот „големи податоци“, што овозможува да се процени што ќе се случи во иднина со споредување на големи количини на податоци.
Турчин ја нарече оваа област на квантитативно истражување на историјата клиодинамика. За подобро организирање на податоците, Турчин и неговите колеги ја основале Seshat, база на податоци со историски и археолошки податоци и наскоро започнале „Клиодинамика: збирка на квантитативна историја и култура на еволуцијата“.
Кога во 2010 година објави напис во списанието „Природа“, во кој напиша дека во следната деценија, заради зголемената политичка и социјална нестабилност во Соединетите држави, ќе има конфликт што би бил поголем отколку во 1970-тите, тој не можеше да го знае со сигурност тоа дека оваа година ќе има пандемија на коронавирус и масовни протести за социјална и расна нееднаквост.
Проучувајќи ги податоците, тој видел дека во Соединетите држави постои проширување на јазот меѓу сиромашните и богатите, платите стагнираат или паѓаат, голем број на млади имаат универзитетска диплома, а јавниот долг е растегнат до пукање. Овие навидум различни индикатори се всушност динамички меѓусебно поврзани и достигнаа пресврт во 1970-тите за време на движењето за граѓански права.
Педесет години порано, во 1920-тите години, расните тензии и будењето на работниците доведоа до зголемување на насилството во земјата, а половина век порано, во 1870-тите, во Граѓанската војна се водеше голема борба меѓу Северот и Југот.
Подолгите циклуси се универзални карактеристики на сложените општества, објасни Турчин за Live Science. Од Римската империја до Француската револуција, обично има 100-150 години мир, проследено со 100-150 години конфликт. Но, само некои општества имаат пократок циклус од 50 години. Турчин тврди дека Римската империја го имал тој циклус и дека САД го имаат.
Циклусот започнува експлозивно, сличен на земјотрес или пожар. Како земјотрес, револуцијата ги разликува „притисоците“ (полека се развиваат структурни услови) од „предизвикувачи“ (ненадејни настани кои веднаш претходат на ерупција). Тешко е да се предвидат специфични движачи точно, објаснува Турчин, но тој ги забележал притисоците во американското општество во раните 2000-ти. Губењето верба во институциите, фрагментацијата на политичките класи, нееднаквоста и поларизацијата на општеството се само некои од притисоците.
Тогаш Турчин ги „преведе“ во она што математичарот Џек Голдстон го нарече Индекс на политички стрес (ПСИ), а тоа е резултат на мерење на потенцијална масовна мобилизација, елитна конкуренција и државна солвентност. Пресметката на кривата на ПСИ во 2010 година покажа дека ќе има зголемена социо-политичка нестабилност во следната деценија.
По завршувањето на конфликтот, граѓаните бараат мир и се претпоставува дека нема да има нов голем конфликт во една генерација. Но, ако истите моќни луѓе што доведоа до нестабилност останат на власт, тогаш конфликтот ќе се повтори за 50 години.
Критичарите го нарекуваат моделот на Турчин за предвидување на иднината како претерана и наивна слика на историјата. Тие тврдат дека забележаната историја е премногу кратка за да може да се обезбедат докази за неговите хипотези. Но, Даниел Шеци, професор по рана модерна историја на Универзитетот во Манчестер, верува дека клиодинамиката би можела да функционира.
– Можеби за 500 години ќе имаме доволно податоци и доволно нумеричка моќ за да ги искористиме податоците што ќе ги собереме и чуваме во огромни количини од приближно 1900 година – рече Шеци.
Но, тој се прашува дали тоа би било навистина добра идеја.
Пророштвата за насилство претставуваат опасност да станат само-исполнувачки. Од друга страна, владите и водечките институции би можеле да го искористат ова знаење и да иницираат превентивни мерки што нема да им бидат од полза на граѓаните. Останува прашањето дали општествата ќе напредуваат до тој степен што не ја користат моќта за предвидување на иднината за себични цели, но, како што беше намерата на Турчин, да го искористат тоа знаење во корист на сите.