Претстојните две средби на врвот на Доналд Трамп – прво со сојузниците од НАТО во Брисел, а потоа и со рускиот претседател Владимир Путин во Хелсинки – или ќе ги обноват светското доминација на САД, или ќе ја поткопаат конечната незивесност.
Сето тоа ќе зависи од тоа како Трамп ќе ги игра и реди неговите карти . Единството во НАТО, ако тоа биде поддржана од хард тон за време на средбата со Путин, ќе се покаже решителноста на Вашингтон да ја протегнат раката за помош кон сојузниците и да се спротивстави на стратешките противници. Напротив, Трамп ја троши целата сила и власт на САД, ако продолжи да ги опсипува нашите сојузници со навреди и да ги сее превирањата меѓу нив, а исто така непотребното го фали обожува автократот , кој планираат да ја поткопа нашата демократија и позициите ни на светската сцена . Се ќе зависи од тоа кој од двајцата претседатели Трамп или Путин , кој ќе се појави во Брисел и Хелсинки – оној кој, според зборовите на советникот за национална безбедност, копнее да го засили НАТО или другиот, кој тврди дека на Северноатлантскиот сојуз “одамна му е испеана песната “. Во историјата секогаш било така дека американските претседатели победувале од средбите со сопственици на Кремљ, ако имале стабилната поддршка на сојузниците. Ако Трамп го користи самитот на НАТО, за да ја координира својата порака кон Москва, тој ќе усоврши својата сила, говорејќи во име на десетици слободни држави, а не во име на самохрана Америка.
Потребата од средба Трамп-Путин е дојдено одамна. Проблемите, стекнати во односите меѓу двете држави, бараат средба во четири очи, бидејќи Путин ја има кастрирано својата влада, одземајќи ми секаква способност да донесува било какви одлуки. Екипата на Трамп, за прашањата за НАТО се води од страна на министерот за одбрана Џим Матис, е поставен а за успешна средба, само ако претседателот е подготвен да ги прифати напорите на сојузниците. Иако кртовите за одбрана ќе почнаа да растат уште со Барак Обама, само во времето на Трамп агрегатниот воен буџет на земјите-членки на НАТО се зголемил за 14,4 милијарди долари.
Сите 28 земји на НАТО, освен една , ги зголемија своите буџети. 26 од нив испратија војници да учествуваат во мисиите на НАТО. 16 земји цврсто намера да го зголемат своите воени буџети до 2% од БДП во согласност со основните барања на НАТО. Наместо да им дава еден зад тилот, претседателот треба да се радува на своите успеси, од себе да се обидува да ги забрза билатералната работа, за да се израмни пропуштеното.
Другите заслуги на НАТО вклучуваат два командни штаба – тоа ќе ја подигне воената готовност на силите на Алијансата и ќе ја забрза понатамошната подготовка. Овие чекори се насочени кон тоа да се пресечат уште во корен секакви територијални амбиции на Москва, и имаат за цел да ја зајакнат позицијата на Трамп за време на средбата во Хелсинки. Сепак секое предност ќе биде загубено, ако во својот говор во Брисел Трамп го повтори своето обраќање од самитот на Г-8 во мај: сојузниците се бескорисни паразити, за Америка тие се само непотребен товар, а нашата почит ја заслужуваат само автократите.
Од кавгите во НАТО, Путин ќе победи најмногу, па затоа тој смета на тоа. Единственото нешто што не е доволно за успех во Хелсинки се парите. И тука картата на Трамп е исто толку силна колку што беа на Роналд Реган во 1982 година – тие едноставно мора да ги играат правилно. Путин преживува благодарение на системот кој бара светските цени на нафтата да не бидат помалку од 60 долари за барел, да ги држат луѓето со железна рака и економијата на земјата во клептократски синџир. Русија не може да се реформира ако нејзината моќ не е ограничена и сама по себе не се согласува. Народот кој тој за кратко го опијни со воените дејствија во Крим и Сирија, во моментов најмногу е загрижен за состојбата на руските болници и поликлиники – покажуваат последните анкети на јавното мислење. Но, сега, по четиригодишни скапи воени операции, против позадината на санкциите и речиси нулатиот раст, владата на Путин е во банкрот.
Тој потрошил половина од средствата акумулирани од Русија во годините на нафтениот бум, кој се совпадна со првите два претседателски мандати, почнувајќи од 2000 година. Животниот минимум за мнозинството од Русите се зголеми за 15 и повеќе проценти и минатата недела и тој морал да го подигне ДДВ и старосната граница за пензионирање за да и обезбеди на државата паричен прилив. Затоа Путин повеќе му е потребен на Запад токлу на него , а му треба и голтка од санкциите. Потребни се директни инвестиции и трговија. Тој има потреба од нов договор СНВ, бидејќи стариот истекува во 2021 година, а некако не му се сака да троши нуклеарно оружје за новата генерација . Тој сака САД да се отстранат од Сирија и тогаш руските војници ќе ги заземаат источните богати со нафта провинции, кои сега се наоѓаат под наша заштита, и тогаш нафтените приходи ќе ја исплатат војната. Тој прекрасно знае дека ако економската состојба на Русија не се подобри, тој ќе ја управува “Горна Волта со ракети”, како еднаш рече СССР Дин Ачесн / државен секретар на САД во администрацијата на претседателот Хари Труман /, само тоа во 21 век.
Сето ова му дава на Трамп значајна предност пред средбата во Хелсинки, ако тој ја одигра картата на САД успешно како што ја беше одиграл Реган. Наместо да го премолчува Крим, да му простува на Путин за интервенција во нашите избори и да ги ублажува санкциите Трамп може – добивајќи поддршка на НАТО – да го врати величието на американската дипломатија, покажувајќи му на Путин дека во името на нормалните односи со САД на Русијаи тој ќе мора да се однесуваат на пристоен начин. Ако настаните се развијат во друго сценарио – НАТО е подолу во прашина, а Путин повторно на бел коњ – Америка само ќе слабее, а Трамп ќе остане само будала во спектакуларните противења што сам си ги започна.
————————————————– —————————————
Викторија Нуланд, поранешен амбасадор на САД во НАТО кај претседателот Џорџ Буш помладиот и помошник државен секретар за прашањата на Европа и Евроазија кај претседателот Барак Обама. Во моментов, таа раководи со Центарот за нова американска безбедност. Нејзината анализа беше објавена во The New York Times.