Кризата поради пандемијата покажа кои работни места навистина ни се потребни. Ова е важна лекција во борбата против климатските промени, велат некои експерти. Тие се убедени дека начинот на кој работиме мора да биде свртен наопаку.
Короната го смени начинот на кој работиме. Некои сфатија како да работат од дома со деца на врат, други се радуваа затоа што тој одеднаш отпаднаа низа од обврските, една третина, особено медицинскиот персонал, продавачите во супермаркетите или лименките за отпадоци, беа прогласени за наши херои.
Од тоа сè може да се научи, убеден е Филип Фрај, докторски студент на Институтот за технологија во Карлсруе. Лекции може да се научат особено за климатските промени, а Фрај има идеја дека Европејците треба да работат само девет часа – неделно.
„Постои директна врска помеѓу емисијата на јаглерод диоксид и работното време“, вели Фрај. „Повеќето од нас произведуваат помалку СО2 за време на викендите отколку во обичните работни денови“.
Ова не се однесува само на енергетската индустрија или сектор. Патувањето до работното место е исто така одговорно за загадување, како и потрошувачката на електрична енергија во канцелариите. Истражувањата исто така велат дека колку подолго е нашето работно време, толку е поголема нашата потрошувачка.
Оние кои работат многу и имаат малку слободно време, повеќе сакаат да одат на работа во својот автомобил и да купат производи што им штедат време, како што се подготвени оброци. „Тие претпочитаат екстравагантни трошоци и не живеат одржливо“, се вели во една студија.
„Секој знае дека мора да конзумира помалку“, вели Фрај. „Но, ние не дебатираме за тоа како го поминуваме работното време. Вообичаено е да се даваат морални препораки на поединците, но треба да ја регулираме целата економија “.
„Наркоманска“ економија
Присилната пауза за време на кризата со корона, даде време да се размисли за кои работни места се навистина неопходни за едно општество. Често се тоа слабо платени работни места во јавниот сектор.
Честопати е неплатена работа, која според Обединетите нации сочинува 41 процент од вкупната работа во светот – на пример, грижа за деца и постари лица, домашни работи или доведување вода каде нема вода во домаќинството.
„Ние ги цениме активности што генерираат профит за економијата повеќе од работни места што се важни за нашиот одржлив живот“, вели Амаја Перез Орозко, економист од феминистичкиот колектив XXK. „Затоа имаме целосно нарушено разбирање за вредноста на работата“.
Ние одиме кон колапс, вели Маргарита Медијавиља од Универзитетот во Ваљадолид, бидејќи основата за производство станува се потенка, а системот се обидува да го зачува вечниот економски раст. „Нашето општество е веќе во форма на колапс“, вели таа, а вирусот корона само го направи тоа уште појасно.
Медијавиља потсетува дека традиционалните општества работеле само онолку колку што било потребно за да се задоволат потребите на луѓето. Тие ја заштитуваа природата затоа што нивниот опстанок зависел од тоа. Таа ја нарекува денешната економија „џанки“ (наркоманска), затоа што секогаш бара повеќе, зависи од ефтина нафта, ефтина работна сила и ефтини ресурси.
„Целта сега е да се произведува се повеќе и повеќе за луѓето да имаат подостоинствен живот“, вели професорката.
Основни приходи за сите?
Некои поборници за основен приход – приход што секој би го имал, без разлика дали и колку тие работат – бараат работниците да имаат поголема моќ, велат дека можат да одбијат работа што е лоша за нивното здравје или планетата.
Финска го спроведе двегодишен експеримент со основен приход. Еден вид ваква заработка се воведува во Шпанија, а министрите од Италија и Португалија бараат нешто слично за целата Европска унија.
Левичарите како поранешниот грчки министер за финансии, Јанис Варуфакис, велат дека основниот приход треба да им следи на луѓето кои ги губат своите работни места поради дигитализацијата, затоа што, на пример, тие се заменуваат со роботи на производната линија. Тој смета дека приходот на луѓето кои губат работа на овој начин треба да го финансираат компанија од профитот, а не од даночните обврзници.
„Која е нашата главна цел?“, Се прашува Фрај. „Дали е тоа задоволување на човечките потреби со трошење на колку што е можно помалку еколошки ресурси?“ Или, тоа е економија организирана на таков начин што да постигне што е можно поголем промет и компаниите да заработат што е можно повеќе? “
Дали неговиот предлог од девет работни часови неделно е реален? Да, што се однесува до заштитата на климата, но тоа не би било економски одржливо, вели Фрај. Би било пореално, вели тој, да работиме 20 или 24 часа неделно. Некои студии велат дека тоа е оптимално за здравјето на вработените, како и за продуктивноста.