Со приближувањето на виталниот самит на НАТО во Вилнус, главниот град на Литванија, турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган го одвлекува вниманието на Западот од бруталната војна во Украина, создавајќи криза околу приемот на Шведска во НАТО. Ова е прашање кое веќе почна да ја парализира европската безбедност и го направи Стокхолм ранлив, а оди директно на крвавите раце на рускиот претседател Владимир Путин, пишува новинарот, публицист и истражувач Марк Алмонд во коментар за британски „Телеграф“.
Сите, вклучително и официјалните лица во Анкара, можат да видат дека Шведска ги исполнува критериумите за влез во НАТО. Проблемот е што Ердоган, охрабрен од неговата трета изборна победа, повеќе од кога било е фокусиран на спроведување на политики кои го доведуваат во прашање не само Западот, туку и самите принципи на демократијата и човековите права кои НАТО е таму да ги брани. Според авторот, станува збор за човек кој ги прогонува своите ривали и им забранува да се занимаваат со политика. Сега, сепак, тој го подигнува тој вид авторитаризам на ново ниво, барајќи од Шведска да ги екстрадира неговите именувани противници пред да може да се приклучи на НАТО.
Според Алмонд, може да се дебатира за исправноста или неправдата на шведската политика за азил за Курдите. Но, прашува авторот, дали некој поборник на владеење на правото може да се согласи странска влада да одлучи кого таа земја ќе протера од нејзината територија?
Како пример, тој ја наведува историската ситуација кога, по обидот за атентат врз Наполеон III во 1858 година од страна на поранешен бегалец во Велика Британија (Felice Orsini, н.з.), Франција побара екстрадиција на други дисиденти, противници на неговиот режим. Во парламентот и печатот се крена врева поради дозволувањето на странски диктатор да одлучи кој би можел да престојува во Британија, без разлика дали таа е сојузник против Русија во Кримската војна.
Сосема глупаво, според авторот, некои аналитичари ја протолкуваа постизборната влада на Ердоган како позитивен знак бидејќи тој назначи „ортодоксен“ министер за економија. Пресметката и заклучокот беше дека тој можеби ќе почне да се согласува со Западот за прашања како што е војната на Путин во Украина или судбината на Сирија.
Но, според Алмонд, тие биле длабоко погрешни. Наместо тоа, Ердоган се фокусираше на користење и злоупотреба на стратешката позиција на Турција во однос на Русија и Иран за манипулирање со европската одбрана, оценувајќи дека САД и основните членки на НАТО се толку желни да ја примат Шведска во членство во НАТО што на крајот ќе ги прифатат неговите барања, кои може да бидат шокантни или штетни.
Што се однесува до Западот, нема потреба да се прави маченик од Ердоган во очите на турската јавност или, уште полошо, да се натера граѓаните на таа земја да се чувствуваат како нивната земја да не се почитува. Но, би било страшна грешка, според Алмонд, да се предадеме на барањата на турската влада давајќи им ја употребата на ризницата на софистицирани системи за оружје или дисиденти. САД веќе отстапија премногу, пример е испораката на надградби за борбените авиони Ф-16.
Оправдувањето на Ердоган за поткопување на НАТО е дека тој ги става националните интереси на Турција на прво место и можеби искрено верува во тоа. Меѓутоа, НАТО не беше формиран за да и служи само на Турција. Ако другите сојузнички земји (вклучувајќи ја и Унгарија) сметаат дека приемот на Шведска е во нивен национален интерес, а Турција останува ладна кон неа, тогаш конфликтот е добредојден. А бидејќи НАТО нема процедура за протерување на членки, останатите 30 земји-членки би можеле да ја заобиколат Турција на некаква „ад хок“ основа.
На пример, понатаму наведува авторот, дури и ако не е можно официјално да се прими Шведска следниот месец, стратезите и логистичарите на НАТО не би требало да имаат проблем да воспостават механизми за соработка со Шведска кои ќе ѝ ги обезбедат повеќето или сите придобивки од членството. Впрочем, со децении „неутралната“ Шведска „де факто“ соработуваше со Северноатлантскиот договор.
Ставањето на Анкара на нејзино место на овој начин апсолутно би го претставувало и разоткрило блефот на Ердоган, а не само што се однесува до проширувањето на НАТО – затоа што турскиот претседател севкупно дејствува против западните интереси. Тој игра двојна игра со Русија во однос на Украина, како и нејзиното мешање во Сирија и Ирак. Овие прашања бараат Вашингтон да одлучи кои се неговите основни интереси.
Се разбира, изборот на турскиот претседател зависи од турскиот народ, но кога политиката на Ердоган ја поткопува безбедноста на Западот и ги промовира интересите на Владимир Путин, заклучува Алмонд, ние (на Запад и во НАТО) треба силно и стратешки да се спротивставиме и да престанеме да ја нарекуваме Анкара витален сојузник.