Граѓански организации и експерти бараат од претседателот на Собранието и пратениците повлекување на измени на законот со кој се легализираат дивоградби изградени до 31.12.2022, по скратена постапка, а во случај да не биде повлечен, да не го гласаат овој штетен Предлог-закон со далекусежни последици. Предлог-измените на законот се ставени на дневен ред на пленарна седница на 22.12.2023.
Нивните аргументи се следни:
1. За Законот за утврдување на правен статус на бесправно изградени објекти кој беше изгласан во Собранието на 11.5.2021, претседателот Пендаровски не го потпиша указот поради силните забелешки на стручната, засегната и широка јавност, неговата спротивност со Уставот и го врати на повторно разгледување во Собранието. Тој закон не се донесе. Сега имаме многу полоша ситуација, каде со мали измени на стариот Закон за постапување со бесправно изградени објекти се предлага да се легализираат бесправно изградени објекти до 31.12.2022 година. На овој начин се дозволува да
– се легализираат објекти во заштитени подрачја вклучително и во границите на УНЕСКО светското природно и културно наследство во Охридскиот Регион, во заштитен крајбрежен појас на природни и вештачки езера и речни корита, во прва и втора санитарно заштитна зона на извори на вода за пиење, во подрачја на заштитено недвижно културно наследство (поединечни добра, целини и археолошки локалитети), во заштитни зони на аеродроми, во зони на гранични премини во радиус од 100 метри од граничната линија, во подрачја на кои со урбанистичките планови е предвидена изградба на инфраструктурни објекти и водови како и други објекти од јавен интерес утврдени со закон, во заштитен појас на државни и локални патишта, односно во заштитен појас на железничка инфраструктура;
– се легализираат базени, станбени згради за колективно домување, викенд куќи, хотели, ресторани, трговски центри, рекреативни центри, индустриски, стопански и деловни објекти, хидроцентрали, објекти за производство на енергија од обновливи извори, складишта за нафтени деривати, објекти за сепарација на материјал за производство на бетон, бетонски бази, асфалтни бази, депонии на инертен, неопасен и опасен отпад, објекти за складирање, третман и/или преработка на отпад, рудници, автокампови, времени објекти, доградби, надградби, остави, гаражи, итн.;
– странски правни и физички лица можат да бидат баратели;
– државното земјиште на кое се легализираат бесправно изградените објекти е предмет на откупување.
2. Со овој закон се запираат управните, судските (кривичните) и граѓанските постапки кои се поведени или се водат за изградба на бесправните објекти предмет на овој закон.
3. Овој закон не е во согласност со Уставот. Со овој закон се руши секаков правен поредок во државата, се рушат еклатантно две темелни вредности на уставниот поредок на РСМ: владеењето на правото и уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата.
4. Со овој закон се поништуваат законските одредби од бројни закони, како законот за градење, законот за урбанистичко планирање, законот за заштита на природата, законот за земјоделското земјиште, законот за води, законот за шумите, законот за заштита на културно наследство, кривичниот законик, просторните и урбанистичките планови, итн.
5. Со овој закон се упаѓа во судскиот систем и се запираат веќе покренати управни, судски (кривични) и граѓански постапки.
6. Со овој закон се испраќа силна порака дека не треба да се почитуваат низа на закони, правилници и стандарди за добивање дозвола за легална градба, се поддржува криминал.
7. Со овој закон се мотивираат сите оние кои со години бесправно узурпираат земјишта, а се демотивираат сите чесни граѓани кои ги следат законските чекори и ги почитуваат сите прописи. Особено се мотивираат оние со повисоки приходи кои градат на места каде никако не би смеело да се гради.
8. Со овој закон се ставаат во нерамноправна положба граѓаните, што е спротивно на принципот на владеење на правото и еднаквост на граѓаните пред законите.
9. Со овој закон оневозможени се сите постапки со кои се одредува влијанието врз животната средина на бесправните објекти и се дозволува легализација на градби во заштитени подрачја и зони.
10. За овој закон не е подготвена проценка на ризиците, која би била неопходна за вистински да се увидат влијанијата од истиот.
11. Овој закон е спротивен на препораките на Постојниот Комитет на Бернската Конвенција во однос на легализацијата на дивоградби:
Потписници на барањето се:
1. О2 ИНИЦИЈАТИВА
2. ГРИН-ОРГ-КО Кочани
3. Мегународен центар за уметност и одржлив развој Арт Поинт-Гумно
4. ЕКО ГЕРИЛА Тетово
5. Институт за комуникациски студии
6. ЕКО-ЛОГИК
7. Здружение НАЦИОНАЛЕН РОМСКИ ЦЕНТАР Куманово
8. Центар за истражување и креирање политики-ЦИКП
9. ГО САКАМ ВОДНО
10. ФРОНТ 21/42
11. ФЛОРОЗОН
12. ЗЕЛЕН ИНСТИТУТ
13. ЗДРАВА КОТЛИНА Струмица
14. ГОУ ГРИН
15. ОХРИД ЅОЅ
16. Доцент Д-р Златко Илијовски, дипл. инж. геол., Директор на оддел
хидрогеологија при Градежен Институт Македонија АД Скопје
17. ЕКО ДОЛИНА Ново Село
18. Институт за демократија „Социетас Цивилис”
19. Здружение за заштита на животните и животната средина Е.Д.Е.Н.
20. ЗЕЛЕН ХУМАН ГРАД
21. ШАНСА ЗА ЦЕНТАР