Српски аналитичари за „Локално“: САД сака да ја комплетира независноста на Косово, но не по цена на конфликт

од Nikola Popovski

Главните преговарачи на Белград и Приштина денеска во Брисел треба да се сретнат со специјалниот претставник на Европската унија (ЕУ) за дијалог, Мирослав Лајчак. Средбата ќе биде организирана откако на 21 ноември пропадна обидот на ЕУ да посредува за постигнување договор меѓу двете страни во спорот со регистарските таблички, по што Брисел предупреди на „ескалација на насилството“ доколку се спроведе планот на Косово. Спорот за регистарските таблички ги подгрева тензиите меѓу Србија и Косово речиси две години, а меѓународната заедница, принудувајќи дијалог меѓу двете страни, се обидува да постигне заемно прифатлив „правно обврзувачки договор“.

Српската јавност не очекува речиси ништо особено од преговорите во Брисел. Српскиот аналитичар Жељко Ињац во разговор за „Локално“ вели дека преговорите одамна се во ќорсокак.

На прашањето што после 48-те часа што ги најави косовскиот премиер Албин Курти за одложување на одлуката за табличките, Ињац вели дека „колку што Курти реално има вистинска моќ на Косово и Метохија, тој е способен да ги спроведе одлуките што ги носи“.

-Така ќе поминат овие 48 часа, а потоа веројатно ќе има манифестација на сила, а потоа се како досега: тензија на двете страни и колапс на односите меѓу Србите и Албанците на Косово и Метохија, појаснува тој.

Соговорникот не очекува САД да „избоксуваат“ уште едно одложување на одлуката за замена на српските таблички и смета дека „Американците ќе тргнат да го заменат Курти од власта“.

-Америка сака да ја заврши независноста на Косово, но не по цена на конфликт и отворање на нова жешка точка на европско тло. Затоа, претпоставувам дека ќе извршат притисок врз Приштина да спречи ескалација. Но, прашање е што ќе направи Курти бидејќи се доведе во пат позиција, порачува Ињац.

Според него, „ако Белград ги прифати сите нови услови од Брисел, а Приштина ниту еден и Борел тоа јавно го објави, не значи дека Унијата е на страната на Србија“.

-Она што преку Борел го кажува бирократијата во Брисел е дека Приштина не сака дијалог и дека Брисел реално не знае што да прави во тој случај. Тоа е повеќе признавање на слабоста на Брисел отколку пристрасност кон Србија. Во моментов Србија води сериозна дипломатија како што доликува на една суверена држава, а Приштина се однесува како разгалено дете и тоа е всушност единствениот факт, вели соговорникот.

Аналитичарот оценува дека ЕУ покажала немоќ во водењето на процесот.

-Америка сигурно ќе земе повеќе учество во иднина, но со ваква политика каде двете страни се изедначени и апелираат до „двете страни“ ништо не може да се постигне. Тоа е релативизирање на проблемот. Затоа што едната страна е кооперативна, додека другата страна воопшто не е заинтересирана за преговори. САД и ЕУ мора да извршат сериозен притисок врз Приштина доколку сакаат преговарачкиот процес да се тргне од мртва точка. Опозицијата на Курти на Косово и Метохија со право се сомнева дека Курти работи за Белград затоа што неговите потези имаат корист само за Белград и крајно ги компромитираат привремените власти на Косово и Метохија, како неспособни, нецивилизирани и екстремни, како оние кои го уриваат преговарачкиот процес, правејќи го Белград само сериозна адреса за Западот, заклучува Ињац.

Српскиот политичкиот аналитичар Драгомир Анџелковиќ во разговор за „Локално“ порачува дека западните сили, пред се САД, не сакаат кулминација на кризата на Балканот.

-Затоа, по неуспешните српско-албански преговори поради ексклузивноста на Курти, се засили притисокот врз Приштина да се воздржи од потези кои можат да доведат до конфликт. Белград веќе направи голем број еднострани отстапки за да ги подобри односите со Вашингтон и Брисел, а доколку преземе уште чекори во таа насока, голем дел од српската јавност тоа ќе го смета за велепредавство. Вучиќ добро го знае тоа и затоа ќе се воздржи од потези кои би ги револтирале и онака вознемирените граѓани на Србија, вели Анџелковиќ.

Од друга страна, според соговорникот, „Курти веќе подолго време покажува тотална нефлексибилност“.

-Во такви околности, ми изгледа реално дека Американците ќе направат ново одложување на одлуката за Приштина за регистарските таблички за да се создаде простор за некаков договор, потенцира аналитичарот.

Тврди дека ескалацијата на ситуацијата може да има несогледливи последици.

-Како резултат на лесното попуштање на Вучиќ и оние кои беа на власт пред него, Србија е принудена во ќош, а во такви околности, поради пулсот на јавноста, власта ќе мора да реагира уште побурно од тоа што би сакала, на потенцијално агресивните потези на Курти. Вашингтон веројатно е свесен за ова – и бидејќи не сака непотребни компликации во нашиот регион, ниту да ја оттурне Србија, со која гради се подобри односи – убеден сум дека ќе го искористи својот авторитет за да ги ограничи структурите на Косово за тие да не ја преминат „црвената линија“, посочува Анџелковиќ.

Во Србија е воспоставено мислење дека ЕУ е на страната на косовските Албанци, a соговорникот тврди дека ваквиот став го поткрепува и тоа што бриселскиот договор, каде што ЕУ беше посредник, не е спроведен од косовска страна и по 9 години.

-Проблемот е што Приштина не сака да дозволи формирање на Заедницата на српските општини на начин како што беше договорено во 2013 година. Доколку Брисел навистина сакаше позитивен потег, ќе најдеше начин да изврши поголем притисок врз Косово. Ова, за многумина во светот, нелегална квази-државна креација, не е сила што може да го натера инаетот, ако не ЕУ, тогаш нејзините водечки членки предводени од Германија. Сепак, таа земја очигледно не сакаше да ги користи лостовите на економската и друга моќ што ги има за да се расудува со Приштина. Меѓутоа, сега кога е јасно дека Приштина, охрабрена од претходната попустливост на Западот, почна да прави потези кои можат да доведат до масовно насилство, ЕУ се попушти и го осуди однесувањето на косовските власти. За нив – со оглед на тоа што се навикнати Косово да го третираат западните заштитници како разгалено дете – се чини дека ЕУ застанува на страната на Србија. Всушност не е така. Брисел едноставно не сака работите да излезат од контрола поради агресивноста на Курти. И јасно му ставиле до знаење за тоа, категоричен е Анџелковиќ.

На прашањето дали САД треба повеќе да ја преземат улогата од ЕУ во водење на процесот на дијалог, српскиот аналиитчар вели дека ако Западот сака одржливо решение за Косово, тоа може да се постигне само со поголемо учество на САД.

-ЕУ може да биде партнер, но не и водечки фактор. Но, услов за постигнување на какво било решение е Западот конечно да престане да ги занемарува и српските интереси. Доколку владата во Белград е подготвена да ја прифати капитулацијата на Косово, српската јавност нема да ја проголта. Се покажа дека без оглед на децениската интензивна пропаганда, не стивнува подготвеноста на Србите да се спротивстават на решенијата што се неповолни за нив во однос на Косово. Прагматичниот Вашингтон веројатно го гледа ова подобро од инертната ЕУ. Ако од ова произлезат предлози кои би доведоа до вистински компромис, тогаш разоткривањето на косовскиот јазол станува пореално. На крајот на краиштата, Србија е клучна земја во регионот и ако се посакува нејзината стабилност, мора да се почитуваат нејзините интереси. Што се однесува до косовските Албанци, тие многу добро знаат дека сите нивни (гео)политички конструкции зависат од американската поддршка. Ако САД цврсто застанат во корист на компромисот за Косово, Приштина брзо ќе почне да се однесува многу поразумно отколку што е сега, оценува Анџелковиќ.

Н.П.

Слични содржини