Куранот не е неприкосновено Слово Божјо – тоа е само човечко создание, тврди исламоведот Хамед Абдел-Самад за DW. Поради провокативните tezi тој е принуден да живее под постојана полициска заштита.
Египетско-германскиот публицист и ислaмовед Хамед Абдел-Самад, за кого сме пишувале и друг пат, издаде нова книга “Куранот. Порака на љубовта, порака на омразата “. Голем број германски медиуми како “Ди Цајт”, “Ди Велт”, “Шпигел” и “Доjчландрадио” објавија во оваа врска опширни рецензии и интервјуа со авторот. Еве краток преглед на тезите на Абдел-Самад, направени по цитираните изданија:
Критичарите на исламот постојано цитираат пасуси од Куранот кои повикуваат на насилство против друговерците, неверниците и жените – или барем оправдуваат насилство. А мирољубивите верници муслимани им одговараат со пасуси каде што се зборува за разновидност, љубов кон ближниот и прошка. И воопшто не е лесно да се процени кој е во право и кој – не. Овој проблем сепак доаѓа од самиот Куран, каде навистина може да се прочита и едното и другото: пораки како за љубов, така и за омраза. Истражувачите на Куранот добро знаат дека тој опишува две фази на исламот: првата од годините на Мухамед во Мека, втората – од времето во Медина. Кажано општо: од првата фаза доаѓаат мирољубив пасуси, а од втората – текстовите поврзани со насилство. Иако постојат и исклучоци.
Кој дел од Куранот е “валиден”?
Се прашуваме тогаш: кој дел од Куранот е “валиден”? Мнозинството толкувачи сметаат дека создадените подоцна пасуси ги укинуваат претходните. Според овој принцип излегува дека Сурите од Медина ги обесилуваат повиците за толеранција и љубов кон ближниот од годините на пророкот во Мека. А тоа е веќе проблематично. Бидејќи ако целиот Куран навистина е Слово Божјо, тогаш сите Сури треба да се подеднакво валидни. И ако Аллах навистина сакал да го поништи кажаното во Мека, зошто не го направил тоа? Во 1980-тите познатиот исламски теолог Махмуд Мохамед Таха беше осуден и погубен како еретик во Судан, токму затоа што го поставуваше ова прашање …
Според мене, пишува Хамед Абдел-Самад, толкувањето на Куранот ќе донесе плодови дури тогаш кога се ослободиме од власта на текстот како вечно и сеопшто Слово Божјо. Бог не може да биде прикачен ниту кон одредена епоха, ниту кон одреден контекст. Луѓето сепак, прену нивните зборови и дела, можат. Затоа треба да го перцепираме Куранот како човечко создание кое ја протоколира појавата и развојот на една верска заедница во текот на 23 години. Во Мека оваа заедница уште е слаба и нема сили за вооружен отпор. Во Медина сепак муслиманските доселеници под водство на Мохамед градат силна армија и водат успешни војни. Така се менува парадигмата. Вклучувајќи и поради фактот дека во Медина муслиманите живеат главно од воен плен и продажба на заробеници. А тоа се одразува во Куранот: неслучајно токму во Сурите од оној период толку често станува збор за насилство.
Сите кои изјасни за светата неприкосновеност на Куранот, всушност забораваат за неговата историја. Бидејќи Мохамед не наведува свој наследник, по неговата смрт различни групи влегуваат во борба кој има право да ги толкува неговите завети. А така се доаѓа до расколот меѓу сунитите и шиитите. Поделба што се задржала и до денес. Но вината не е само во Куранот. Виновни се оние кои ја проповедаат “светата омраза” и аргументираат пасуси од Куранот. Виновни се сепак и умерените муслимани, кои веруваат дека Куранот е неприкосновен – и на тој начин индиректно ги поддржуваат фанатиците. Бидејќи и до денес мнозина муслимани сметаат дека Куранот е Словото Божјо, кое архангел Гаврил го соопштил на Мохамед – и дека од таа причина не смее да биде критикуван. А тоа е опасно. Бидејќи читањето на Куранот е нешто како обиколка на супермаркет. Таму може да најдете сè: емпатија и омраза, толеранција и нетрпеливост, прошка и освета.
Лично сметам дека конфликтот на пасусите од Куранот треба да се читаат во соодветниот историски контекст, пишува Хамед Абдел-Самад. Европа се ослободи од супер-власта на религијата и од инквизицијата дури откако ја замени културата на готовите одговори со култура на прашањата. Сомнежот и критичко размислување дадоа поттик на револуцијата на познанието, од што и до денес придобивки извлекува целиот свет. Како резултат од тоа христијанството не исчезна, но поединецот доби право да застане на растојание од своето потекло, религија и нација.
Да се критикуваат религијата не значи дека ја оставите. Таква критика цели да ги имунизира верниците против секој фанатизам и секоја поука. Куранот содржи и двете посланија: и на љубовта, и на омразата. Само од нас зависи кое од овие пораки ќе биде валидна. Единствено ние, луѓето, можеме да го отфрлиме Куранот од пиедесталот на приватноста. Не Господ и не Пророкот – ние самите треба да одговориме на прашањето за иднината на исламот. Одговорот нема да ни падне од небо, пишува Хамед Абдел-Самад.
Исламот и целомудрието
Во серија на интервјуа со германски медиуми авторот коментира и актуелни проблеми поврзани директно или индиректно со исламот. По повод сексуалните напади врз жени во Келн тој објаснува:
Куранот бара целомудрието како од жените, така и од мажите. Тој забранува да се посегнува на туѓа жена. Во исто време барањата на Куранот во областа на сексуалниот морал се толку претерани што водат до спротивен ефект. Еве како се покажува дека ако биде исполнет условот на Куранот жените да бидат протерани од јавниот простор, да бидат забулени и да останат само дома, тоа индиректно ги оправдува оние кои вршат насилство врз жените, исклучително овие догмати. Поради забраните кои постојано им ги наметнува воспитно средината, адолесцентите развиваат една надсексуалност, како резултат на која односите меѓу жените и мажите се болно оптоварени. Пак како резултат од тоа на жената се гледа како на сексуален објект. Нешто повеќе: често пати во исламскиот свет за сексуалните напади врз жени се наоѓаат за виновни самите жени, а не воспитувањето или сексуалниот апетит на мажите, потсетува Абдел-Самад.
А по повод целосното забулувањето на жените и европската дискусија околу неговата забрана авторот го вели следново:
“Жена која затвора лице, всушност ни кажува за следново:” Јас се однесувамморално и не сакам да имам ништо со вас. Не сакам воопшто да комуницирам со вас “. Жените кои целосно се покриле, не треба да добиваат социјална помош – од проста причина што навлекуваат бурка или никаб, тие проигруваат со 99% од професионалните перспективи “, вели Абдел-Самад.
Hamed Abdel-Samad: “Der Koran. Botschaft der Liebe, Botschaft des Hasses “, Droemer Verlag, 2016