Со секој изминат ден Грција се доближува повеќе до потенцијално катастрофалната должничка обврска, кој може да ја натера да излезе од еврозоната.

Се што треба, за да ја избегне оваа судбина, е договор со доверителите за да добие повеќе заеми, но по неколку недели спорови околу условите нема знаци на напредок.

Ситуацијата достигна критичната точка, додека Грција се бори да ги исполни должничките обврски неделава.

Таа се соочува со плаќања во износ од 1 милијарда евра следниот месец, бе кои најверојатно нема да може да си дозволи уште спасувачки заеми.

Спасувачите кредитори – останатите членки на еврозоната и Меѓународниот монетарен фонд – сакаат Грција да ја подобри листа на економски реформи, на кои новата влада вети дека ќе се спротивстави, пред да дојде на власт.

Грчкиот министер за финансии Јанис Варуфакис ќе има шанса да се сретне со претставници од ММФ и други клучни кредитори на глобална конференција во Вашингтон оваа недела. Но сите земји признаваат дека е малку веројатно да се постигне пробив до крајот на април – крајниот рок кој тие го определија за деблокирање на траншите од спасувачките заеми во вредност од 7,2 милијарди евра, одложени од минатото лето.

Што сакаат кредиторите

Земјите од еврозоната и ММФ велат дека не можат да продолжат да преливаат милијарди евра од спасувачките фондови во земја која одбива да се модернизира. “Грција треба да стане конкурентна. Инаку таа е како бездната. Не може да излееш стотици милијарди… во бездна”, изјави германскиот министер за финансии Волфганг Шојбле оваа недела.

Грчкиот проблем, велат доверителите, беше предизвикан првично од “прејадување” со евтини кредити во најдобрите времиња пред една деценија. Значи реформите треба да се фокусираат на намалување на трошоците.

Откако Атина почна да ги добива спасувачките заеми во вкупна вредност од 240 милијарди евра за да избегне банкрот во 2010 година, таа го намали пензиите,ги скрати државните работни места, кастрење социјалната помош, продаде државни средства и ги зголеми даноците.

За да добие Грција уште заеми, доверителите сакаат од неа реформи кои ќе ги направат државната администрација и бизнис правилата поефикасни: отстранување на множеството даночни олеснувања, отфрлање на пречките за масовни отпуштања борејќи се за опстанокот бизнисот, рестартирање на голема програма за приватизации и реформа на пензискиот систем.

Доверителите забележуваат дека пет години по слични економски реформи се подобрија грчките државни финансии, а економијата за кратко е излезена од рецесија.

Но за да се увери дека Грција ќе може да си згасне спасувачките кредити кои го разгорија националниот долг до 317 милијарди евра на крајот на 2014 година, тие сакаат гаранции дека овие дополнителни реформи ќе бидат реализирани. Грција е најнеконкурентната економија во еврозоната и 81-вата во светот, според Светскиот економски форум.

Што сака Грција

Грчкиот премиер Алексис Ципрас и неговата партија “Сириза” дојдоа на власт во јануари со едно основно ветување: да се стави крај на мерките кои претходните грчки влади ги одобриле.

Ципрас тврди дека мерките треба да бидат изменети, па да го стимулира растот, а не само да го намалуваат долгот. Тој ги обвинува за предизвикувањето на хуманитарна криза: економија се намали за една четвртина, оставајќи над 25 проценти од луѓето без работа, и уште поголем број – без здравствено осигурување. Во предлозите за нови реформи Ципрас се фокусира главно на напори за борба против даночното затајување од страна на богатите.

Владата на Ципрас се противи на некои други проекти како продолжување на приватизацијата или што и да е ограничување на правата за заштита на работните места. Неговата позиција на преговорите може да биде ослабена од големата Левичарската фракција во неговата партија и од десните коалициски партнери националисти, кои инсистираат на тврда позиција спрема барањата на доверителите.

Милитантниот стил на новата влада ја изолира Грција во 19-члената еврозона, но е многу популарена во земјата и покрај финансиските ризици кои ги крие. Испитување јавното мислење во текот на викендот покажа дека “Сириза” води со речиси 25% пред своите ривали конзервативци, над двојно повеќе од предноста во јануари. “Стана речиси политички невозможно која и да е грчка влада да ги исполни политиките на реформи што се бараат од лидерите на еврозоната”, изјави Џоан Hoј, аналитичар на Икономист интелиџенс јунит.

Резултатот

Ако Грција сака да избегне банкрот, потребен и е компромис и Атина е под силен притисок да отстапи. Економистите велат дека еврозоната е подобро заштитена од финансиска нестабилност, каква би можела да произтлезе од едно излегување на Грција од еврозоната. Намалувањето на суверениот рејтинг и скок на каматите во последната недела создадоа блага паника на пазарите надвор од Грција.

За Грција сепак напуштање на монетарната унија ќе предизвика огромен економски потрес, барем во краток рок. Во обид за постигнување на договор грчката влада се согласи на некои работи со исклучоци, како на пример продолжување на надворешниот надзор над финансиите на земјата.

Доверителите сепак цврсто инсистира дека Атина мора да се согласи на повеќе. Клучот на крајот може да ја покаже популарноста на Ципрас, вели Јанис Палајологос, почитуван грчки финансиски коментатор и автор на книгата “тринаесеттиот подвигот на Херкул: Грчката криза внатре”.

Тој смета дека Ципрас може да направи компромис и да прифати некои реформи за штедење на трошоците во замена за скромни буџетски цели. “Ципрас би можел лесно да го претстави тоа на луѓето”, вели Палајологос. “Да ја убеди својата партија може да биде потешко”.