Москва и Светата Столица дејствуваат заеднички во меѓународните инстанци кога тоа влијае  на морални вредности и православни христијани. Само дека приближувањето меѓу нив има свои граници.

За какво  приближување станува збор?

Најдобриот пријател на Русија во ОБСЕ  не е оној за кој би можеле да помислите. Се разбира, традиционалните сојузници од родот на Белорусија и Азербејџан се секогаш до неа, кога е потребно, само што има една земја која не разочарала ниту еден пат: Ватикан. Последната нивна заедничка иницијатива беше насочена против документот за полова еднаквост. “Ангажирани сме со промовирање на еднаквоста помеѓу мажите и жените, особено во Централна Азија”, објаснува француски дипломат. “Во исто време на Русија и Ватикан не им се допадна користената од нас дефиниција” пол “Признавањето на правата на ЛГБТ (лезбејки, геј, бисексуалци и транссексуалци .) На Запад се изроди вистинска психоза за Русија и Светата Столица. Со пренесувањето на човековите права од човечкото достоинство кон правата на категории се посеа семето на културна војна “. По распадот на СССР обновата на католичките цркви во постсоветскиот простор, а особено со Украина,  се повлекоа  по себе тензии во односите меѓу Рим и Москва. Какви и да биле, но нивните односи значително се засилија по разговорот меѓу Владимир Путин и папата во ноември 2013 година (така постапуваат повеќето од лидерите на земјата по Горбачов во 1989 година) и историската средба на Фрањо со патријархот Кирил во Хавана во февруари 2016 година (прва од времињата на расколот меѓу Рим и Константинопол во 1054 година). Во меѓународните организации тоа зближување се манифестира пред се за прашањата за малцинствата и морални вредности. Папата Фрањо дури му  напиша на Владимир Путин на почетокот на септември 2013 година повик да  ги убеди учесниците на средбата на Г-20 во Санкт Петербург да се откажат од можноста за воено решение во Сирија. Претседателот на Одделот за надворешни црковни врски на Московскиот патријарх митрополитот Иларион зборува за стратешки сојуз со католичката црква за заедничка заштита на “традиционалните христијански вредности”.  Москва би сакала да го привлече Рим во борбата против европскиот атеизам, а исто така со “ненормалното против неодговорен начин на живот”, кој, како што рече патријархот Кирил,ги  симболизираат “опасните” и “апокалиптични” истополови бракови.

Покрај тоа лидерите на двете цркви повикуваат на заштита на источните христијани. Во заедничка изјава во Хавана тие ја повикаа меѓународната заедница кон донесување на мерки за запирање на нивното преселување. Унијата се протега и на исток: кога стануваше збор за Крим и Украина, папата Францис се ограничи само до жалење поради “војната меѓу христијаните”.

Кои се целите на Русија?

Приближувањето на Рим и Москва му ги дава на Кремљ основите на моралот, кој помага да се избрише споменот за војната во Украина и го олеснува нормализирањето на односите со меѓународната заедница. Меѓу Владимир Путин и Кирил се создадоа тесни врски. Претседателот  ја прероди Света Русија. Што се однесува до патријархот “, тој ја одржува националистичката реторика на антизападната путинова пропаганда и промоција на поимот” Руски свет “, вели еден експерт.

Врските со Светата Столица се испреплетуваат со главната задача во надворешната политика на Путин: обновување на статусот на голема држава.” со оглед на развојот на либералниот  протестантизмот, Московскиот патријарх смета дека за да го  брани своето место во светот, тој не може да има други сојузници меѓу христијански деноминации освен католичката црква “, смета експертот за Русија Ив Аман.” Ситуацијата на Блискиот Исток  му овозможува на Путин да се потенцира улогата на Русија на меѓународната сцена и да се претстави како заштитник на источните христијани во духот на Екатерина II “. Токму во таква перспектива на заштита на христијанското наследство во Европа треба да биде видена изградба на православен храм во Париз, кој ќе биде отворен во октомври, во присуство на рускиот лидер.

“Владимир Путин сака да стане морален авторитет на два фронта”, е мислењето на филозофот Мишел Елчаниноф. “Првиот – тоа е христијанството и религијата во дехристианизираниот  западниот свет.” Вториот фронт се однесува до конфликтот помеѓу православната христијани и католици од времето на расколот во 1054 г .: Путин сака да се покаже како голем посредник, како оној кој ги обновува историски врски “. Конечно, како резултат на самитот во Куба Кирил стекна статус на привилегиран партнер на папата во православниот свет, испраќајќи  го  во сенка вселенскиот патријарх Вартоломеј. Во пресрет на јунскиот православен собор слични потврди на доминантната улога на Московската Патријаршија игра во корист на лидерството во православниот свет.

Во што е интересот на Ватикан?

Со завршувањето на Студената војна Ватикан секогаш пројавува желба да води дијалог со Москва. “Русија е еден од центрите на новиот мултиполарен свет”, пишува специјалистот за Ватикан Констанца Колона-Цезар. “Ова е империја во процес на градење, на која треба да биде подадена рака.” Тоа е енергетска и воена сила којаја  обновува состојбата на светот, и се повеќе и повеќе се ориентира кон исток и се придржува кон православните вредности – со Русија треба да се гради меѓусебно разбирање. Во приближување со Москва има и дипломатски причини: можностите да се дејствува во Сирија поради привилегираните односи на Владимир Путин со Дамаск. Русија е  со право на вето во Советот за безбедност на ОН се смета за најдобар инструмент за притисок во сириската криза. Зборувајќи за приближување на арапските конфликти, Фрањо истакна во февруари 2016 година, дека “Русија може да направи многу” за мирот во светот. Како Кремљ и Ватикан го  стави преселувањето на источните христијани меѓу приоритетните проблеми. Во Рим и Москва се на мислење дека баасистките режими на Садам Хусеин и Хафез Асад секогаш обезбедувале  политички гаранции за христијанските малцинства и се помалото зло во споредба со исламистите, кои можат да дојдат на нивно место.

“Демократијата значи помалку реална политика, потпирајќи се на христијанската демографија”, вели Констанца Колона-Цезар. 6 милиони католици во Украина или 100 милиони православни во Русија? Ватикан го направи својот избор. Фрањо не само што не ја  осуди руската агресија, но и не ги  заштити сродните со Рим грчкикатолици. “Гледаме враќање на источната политика: со сојузник Русија Ватикан може да го прошири своето влијание во Јапонија”, допушта Антоан Аржаковски од Колеџ де Бернардо. Од страна на Рим приближување со Москва е насочено и кон зајакнување на сојузот меѓу католици и православни на позадината на подемот на исламизмот во Блискиот Исток во периодот наречен од Фрањо “Трета светска војна на парче”. Москва станува битен сојузник за Ватикан и по прашањето за теоријата за половите. Конечно, како и неговите претходници, Фрањо сонува да оди во официјална посета на Москва. Јован Павле II се стремеше кон тоа по распадот на СССР, но православното  духовништво се спротивстави на неговата иницијатива. Но такво патување сеуште е во листата од дипломатски проекти на Светата Столица.

Дали приближување на  границите?

Тука не е сè е уникатно. Приближување меѓу Рим и Москва се потчинува на две јасно дефинирани логика. Првата – тоа е руската. Без притисок од страна на Путин врз православната црква средбата на патријархот Кирил со папата Фрањо во Хавана едноставно немаше да се одржи. Синодот беше против. Разговорот беше организиран, бидејќи тоа им  беше потребно на руските власти. Се инсистира на  кохезија и поради жалната морално и социјална состојба на современа Русија. Сурогат мајчинство таму не само што не е нелегално, но е вистински пазар и чини 12 500 евра. “На Ватикан му е вродена одредена наивност, таму е создаден посебен имиџ на Русија”, забележува висок претставник на Католичката црква.

“Нејзиното  величие и сила сугерираат почитување. При тоа понекогаш до таква мера, да  не е лесно да се оформи објективно мислење за оваа голема земја. “Постои и ризик од манипулации. Од  Ватикан не кријат дека односите со Москва се чувствително прашање.  Во обид да се избегнуваат замките,  се придржуваат до две линии. Првата има религиозен карактер: од 1965 година Католичката црква се стреми кон помирување со сите други христијански цркви, протестанти и православни. Односите се подобрија со сите, со исклучок на Руската православна црква (РПЦ), која за разлика од патријархот на Константинопол се однесува кон Ватикан со претходното студенио. Особено поради Украина: Московската патријаршија го обвинува Рим за поттикнување на својата вера преку грчките-католиците. “Во Русија католицизмот се смета за нетрадиционален, а се додава однадвор кон религија”, потсетува Мишел Елчаниноф. Според Рим вистинско потврда на помирувањето би било согласност за посетата на папата во Москва. Втората линија на Ватикан влијае моралот и политиката. По падот на Берлинскиот ѕид Русија и Ватикан брзо  ги открија односите. Засегнати од тоа беа и двете страни. Приближувањето започна кај Јован Павле II, кој беше подахновен  од Бенедикт XVI и уште повеќе забрза кај Фрањо. Покрај тоа, како во Рим, така и во Москва не се градат илузии за неговите димензии. Кремљ никогаш нема да ја  жртвува РПЦ. “Во тоа дека Путин сака да излезе од изолација, нема ништо чудно”, објаснува француски дипломат. “Но се сомневам дека Ватикан е подготвен да оди понатаму. Да не заборавиме дека сегашниот папа е наследник на Јован Павле II, кој има придонес за падот на комунизмот. Во суштина Фрањо и Путин се две спротивности. На крајот на краиштата хуманизмот е антипод на цинизам “.

———–

Изабел Ласер  “Фигаро”