Светот – и физички и дигитален – живее во невидени поделби поради воениот конфликт меѓу Русија и Украина. Деновиве ICANN – организацијата која го поддржува системот на глобални домени – категорично изјави дека нема да ги „пресече“ руските сајтови од глобалната мрежа, без разлика кој и колку инсистира на тоа. Но, дали интернетот сè уште може да се подели поради она што се случува во јавниот живот?
Во последните денови, големите интернет компании и социјални мрежи ги ограничија изворите на вести и информации на руски јазик, воведоа ограничувања на она што се објавува и споделува и се обидоа да ги спречат руските бизниси да профитираат на кој било начин од нивното присуство на интернет.
Русија не заостануваше. Големите социјални мрежи се забранети во Русија, а Твитер и Фејсбук се блокирани. Растечката дистинкција во веб-просторот повторно и повторно го поставува прашањето дали Интернетот нема да се промени поради природата на настаните во општествено-политичкиот живот.
Русија може и сама
Додека сето ова се случуваше, во руските медиуми имаше публикации за тоа дали Русија може да живее во целосна изолација од остатокот од светот. Краткиот одговор е да. Русија има капацитет да произведува свои автоделови, играчки, облека, козметика и микроелектроника. Јасно е дека има доволно гориво. Стравувањата од дефицит во која било област не се на дневен ред, велат руските автори.
Во светот на комуникациите работите не се многу поинакви. Русија долги години има „свој интернет“, познат како Рунет. Ова не е ново, ниту е нешто уникатно за Русија. Големиот кинески заштитен ѕид, како што знаеме, е можеби најочигледниот пример за тоа како една земја може да создаде „сопствена интернет мрежа“. Во Иран, исто така, веб-содржините се контролираат и надворешните информации се ограничени од државната телекомуникациска компанија.
Русија веќе неколку години експериментира со сопствен интернет. Во 2019 година, руската влада соопшти дека успешно го тестирала системот. Во тоа време беше усвоен закон за автономно функционирање на „рускиот интернет“. Во тоа време малкумина ја разбираа потребата од ваков потег, но сега, во контекст на настаните во Украина, се изгледа многу пологично и поразумно.
Малку подоцна, во 2021 година, Русија објави дека е подготвена да се исклучи од глобалниот интернет. Но, тогаш владата потенцираше дека ова е само план за вонредни ситуации и дека ќе се спроведе само во краен случај.
Напнатост на интернет арената
Тензиите меѓу Русија и Соединетите Држави околу интернет комуникациите тлеат со години. Уште во 2015 година се постави прашањето дали едната земја би можела да ја лиши другата од Интернет со испраќање брод да ги пресече прекуокеанските кабли, кои служат како потпорна комуникациска врска за глобалниот интернет. Темата повторно се појави на површина во 2016. Тогаш САД ја коментираа можноста за „откинување“ на Русија од глобалната мрежа. Според американските власти, тоа е „технички невозможно“.
Меѓутоа, како што може да се види, сосема е можно Русија да се „одвои“. Не само тоа, туку се знае и дека земјата е подготвена да изгради сопствен сателитски интернет. Проектот е наречен „Етер“. Во јавноста е познат како „руски OneWeb“ и ќе се потпира на сателити во ниска орбита на Земјата, слични на оние на SpaceX. Во изградба е од крајот на 2017 година.
Русија покани специјалисти за сателитски комуникации од Кина да го изградат сателитскиот систем, а проектот заеднички го најавија рускиот вицепремиер Максим Акимов и неговиот кинески колега Ли Кечианг.
Перспективи
Способноста на Русија да се отцепи од светската мрежа и да продолжи да користи сопствен интернет е многу реална, велат западните аналитичари. Абишур Пракаш, автор на книгата „Како технологијата ја преработува глобализацијата“, смета дека конфликтот го преобликува Интернетот – нешто многу по „фрагментирано“ ќе произлезе од „глобалниот систем во кој е вклучен целиот свет“.
„Поради геополитиката, се појавува поинаков дизајн на Интернет, каде нациите или се отсечени или развиваат своја алтернатива. „Глобалните мостови, како платформите на социјалните медиуми кои ги поврзуваа луѓето со децении, сега се рушат“.
Според Џејмс Грифитс, автор на книгата „Големиот кинески ѕид“, новата оска на поделба на моќта на Интернет ќе биде по линијата меѓу Западот и Кина/Русија. „Фанг Бинсин, познат како основач на големиот Кинески одбранбен ѕид, ја посети Русија во 2016 година за да им помогне во она што го прават и да го направи рускиот одбранбен ѕид многу поподобен на кинескиот“, рече Грифитс.