Гасоводот што ги поврзува Русија и Германија низ Балтичко Море директно и без транзитна земја – е амбицијата на Nord Stream 2. Со годишен капацитет од 55 милијарди кубни метри гас, што одговара на 11% од годишната потрошувачка на ЕУ, завршувањето на нејзината изградба е планирано за 2020 година и се проценува на 9,5 милијарди евра.

 “Северниот поток 2” ќе ја дуплира рутата на тековниот гасовод со еквивалентен капацитет “Северен тек 1”. Меѓу земјите-членки на Европската унија, проектот сé уште предизвикува многу контроверзии поттикнати од ставот на американскиот претседател Доналд Трамп, кој остро се противи на него. И додека некои веруваат дека тоа е од суштинско значење за европските резерви, други предупредуваат гласно дека тоа е руска стапица, коментирала Ла Трибјун.

Зад овој проект стои Германија

Главен поддржувач на овој нов гасовод, Германија одамна го претставува како суштински економски проект кој служи на интересите на сопствената политика на Ангела Меркел за замена на нуклеарната енергија, која почнала во 2011 година .Дури во април 2018 година таа јавно дискутира и неговите политички аспекти . Според германската влада, овој гасовод ќе ја задржи меѓузависноста, а не само зависноста од Русија, бидејќи продажбата на гас за Европа е од витално значење за руската економија. Во традицијата на Порто-политичарот (новата Источна политика), нормализацијата на односите на Германија со Русија, одгледувањето на оваа размена политика се чини дека е најдобриот начин да се задржат тензиите со Москва.

 Руско-европските енергетски односи се услов за стабилноста на руско-германските односи.

Слична визија  делат и голем број европски држави. Проектот, 50% финансиран од рускиот Газпром, исто  се потпира на учеството на европски партнери: францускиот енергетски гигант Engie, германските Uniper и Wintershall, австрискиот OMV и холандско-британската Shell, од кои секоја ќе се вклучи со до 10%. Некои од овие учесници, особено компаниите и владите кои го поддржуваат проектот, сметаат дека “Северен поток 2” ќе овозможи да се елиминираат некои од енергетските неизвесности кои  и пречат на ЕУ, најмногу во однос на роковите на сегашните гасни договори: дека на Украина со Русија истекува во 2019 година и дека меѓу Русија и Полска во 2022 година. Во двата случаи, преговорите се во тек.

Страв од германски монопол

Во Европската унија, проектот се соочува со значителен отпор. Првиот е од економска природа: позицијата на европскиот гасен центар е предмет на жестока конкуренција меѓу земјите-членки. Овој проект значително ќе ја зајакне Германија, која потоа ќе го концентрира доаѓањето на 30% од европскиот увоз на гас, од само 15% денес во првиот дел од Северниот тек. Другите главни точки на пристигнување на рускиот гас се Полска и Украина. 

Земјите како Словачка ја нагласуваат загубата на транзитни приходи што Северниот тек 2 ќе генерира за нив, заобиколувајќи ги балтичките држави. Други, исто така, ја осудуваат пристрасната позиција од страна на Европската комисија. Спротивно на проектот Јужен тек – неуспешен пан-европски проект за гасовод,

Полска, која е лидер на опозицијата, веќе одби да изгради втора гранка на гасоводот “Ямал – Европа”,која ја  преминува нејзината територија. Таа се надева дека ќе стане столб на европската диверзификација на снабдувањето со користење на течен природен гас (LNG) – катарски , Норвешки и американски.

Украина “дренажа” стратегија?

Втората конфронтација со која се соочува Северниот тек 2 е од политичка и воена природа. На локално ниво, во контекст на напнатите односи со рускиот сосед, земјите што граничат со Балтичкото Море се загрижени за можното зајакнување на своите позиции во регионот. Посебно загрижувачки е неодамнешниот демилитаризиран статус на Gotland и пристаништето Kalkruna, две важни воени зони за Шведска. Од почетокот на 2018 година, Данска има законодавни инструменти за забрана на изградба на гасоводот во нејзините територијални води, како и за целите на одбраната и националната безбедност. Затоа, операторот Северна струја 2 разгледува алтернативен пат. Ако некоја земја не може да го спречи проектот, може да наплати дополнителен надомест од најмалку 750 милиони евра .

Конкуренцијата на американскиот шкрилци “Северен поток 2” е не само европски прашање, но и одразува руско-американската конкуренција за пристап до европскиот пазар. Кон традиционалниот американски страв од тоа дека руското влијание се протега на запад, сега се додава трговска опозиција од земја која неодамна стана извозник на јаглеводороди. По отворањето на изобилни резерви на гас од шкрилци, нова јаглеродна  енергија на нивна територија, САД бараат пазари и сакаат да се натпреваруваат со Русите на европскиот пазар, и тоа  како ги извезуваат своето производство во форма на течен природен гас (LNG). Првите кубни метри на американскиот гас достигнаа до Португалија во 2016 година, а до Полска и Литванија во 2017 година, што им овозможи да ги преиспитаат тарифите со Газпром.

Европскиот енергетски пазар е во процес на развивање

Од руска страна, стравот од губење на пазарен удел од својот главен клиент ЕУ, е она што го мотивира проектот. Кон една можна американска конкуренција – сегашната цена на американскиот LNG сеуште е неизвесна, бидејќи останува бескорисни економски – се додава тројната европска волја за диверзификација на снабдувањето – гас од источно Медитеранот, катарски LNG и транзиција кон енергии без јаглерод. Некои земји дури планираат да го елиминираат рускиот гас на краток рок. Таков е случајот со Полска, чии договори со “Газпром” ќе се спроведува до 2022 г.: Земјата веќе најави дека не сака да ги обнови. Во исто време “Газпром” е изведен пред ембрион на внатрешната конкуренција во Русија. Како загуби својот извоз монопол во 2013 година, компанијата покажа појавата на конкурент: Novatek,

Компанијата повика на либерализација на гасниот сектор во Русија. “Газпром”го  гледа “Северен поток 2” како средство за обезбедување на односите со европските партнери договорна директно со Германија без транзитна земја. За Русија тоа е и начин да се извади украинскиот прашање од енергетските  односи со ЕУ, кои се деградирани од почетокот на 2000-те години. Гасната криза меѓу Украина и Русија (2005-2006 година, 2007-2008 година, 2008-2009 година) се должи во голема мера на комерцијални спорови, доведоа до прекин на снабдувањето во зима во источниот дел на ЕУ, што Европејците тие се уште се сеќаваат.

Овој проект за гасоводот се фокусира на важни политички и економски прашања за ЕУ. Крајот на украинските договори на крајот од 2019 година додава дополнителна тензија, а следните неколку месеци ќе бидат одлучувачки за проектот, како и крстосницата на рускиот и американскиот притисок врз внатрешната рамнотежа на ЕУ.

La Tribune