Ситуацијата во Македонија ќе биде дестабилизирана дополнително, а Србите во Црна Гора, охрабрени од Москва и Белград, ќе вложат напори за да си создадат своја сопствена единица во земјата. А Косово, Бугарија..?
Го фрла ли Додик само палтото или и разумноста во политика?
Тековните настани во Босна и Херцеговина дополнително се комплицира од најавениот референдум во Република Српска, закажан за 25-ти септември 2016 година Неговата цел е да ја поништи одлуката на Уставниот суд на Босна и Херцеговина, според кое 9 јануари не може да се слави како Ден на Република Српска, бидејќи тоа ги повредува чувствата на другите две националности во составот – Бошњаците и Хрватите, бидејќи е прогласен само од една нација, Србите.
Високиот претставник за Босна и Херцеговина Валентин Инцко, како и Советот за спроведување на мирот истакнаа дека најавениот референдум има антидејтонски карактер и му се заканува на мирот и стабилноста во Босна и регионот.
Милорад Додик се обидува насила да ги избутка и Уставниот суд да го поништи заклучокот или да ја преиспита својата одлука. Тоа е очигледен случај на правна бесмислица, бидејќи одлуките на Уставниот суд не можат да бидат предмет на ревизија. Подложувањето на одлуки на ревизија Уставниот суд со тоа всушност би се укинал, што очигледно е целта на Додик. Во своите јавни појави Додик секогаш бил доволно мудар, истакнувајќи дека одлуките на Босна и Херцеговина треба да се донесуваат со согласност на сите три нации во составот. Одлуката сепак за 9 јануари е донесена само од претставниците на едната страна – Србите. Одговорот на оваа криза е да се вклучат сите три нации во процесот на одлуки што се однесува до Националниот ден на Република Српска. Сепак, очигледно е дека на Додик му недостасува демократски капацитет, па тој користи инструменталисткички пристап, манипулирајќи со чувствата на Србите, за да ја оствари својата единствена цел, имено да остане на власт.
Русија има силно учество во ситуацијата со референдумот во Република Српска. Србија исто така покажа некои тврдења, иако Александар Вучиќ и Томислав Николиќ изјавија дека не го поддржуваат референдумот , но во исто време не се ни изјаснија против него. Всушност ова претставува тактичка поддршка – познавачите на политичката ситуација се целосно свесни дека одлуките во однос на Република Српска се земаат во Белград, истото важи и за овој референдум.
Друг доказ за руска интервенција е и објавената од Милорад Додик посета кај рускиот претседател Владимир Путин, закажана за 22 септември 2016 година Во меѓународните односи е незамисливо рускиот претседател да се сретне со претседателот на регион од друга земја, освен ако посетителот не изразува руската политика во овој регион. Во случајот Додик работи за интересите на Русија, кои се фокусирани на тоа да се спречи полноправното членство на Босна и Херцеговина во НАТО, како и на самото распаѓање на земјата.
Референдумот, кој ќе се одржи во Република Српска на 25 септември 2016 година, епалење кон нов геополитички земјотрес кој ќе ја отвори Пандорината кутија на Балканот, и доведува до незамисливи последици. Тоа од своја страна може да создаде големи геополитички промени како во регионот, така и на глобално ниво.
Прогласувањето на референдумот на Додик исто така може да го наруши процесот на внатрешна (ре) организација на Босна и Херцеговина. Според аналитичарите, ако референдумот се одржи на 25 септември 2016 година, тоа може да доведе до верижна реакција и серија на нови референдуми и во Босна и Херцеговина, така и во регионот.
Дури и Србија не би можела да ја избегне оваа серија, што се однесува до Албанците во Прешевската долина (Прешево, Медвеѓа, Бујановац), кои веруваат дека се “Источното Косово” и инсистираат за обединување со регионот. Тие се следени од трендови на одделување и меѓу Бошњаците во Санџак, иако повеќето од нив се следбеници на Вучиќ.
Истото е и со Бугарите во регионот кој граничи со Бугарија, како и Власите во источна Србија, како е можен референдум и во Војводина.
Ситуацијата во Македонија ќе биде дестабилизирана дополнително, а Србите во Црна Гора, охрабрени од Москва и Белград, ќе вложат напори за да се создадат своја сопствена единица во земјата.
Постојат многу аспекти кои ќе доведат до дестабилизирање на регионот поради референдумот на Додик. Авантурата на Србија со Република Српска може да ја натера да ја загуби Војводина. Дури Русија го предупреди Белград за оваа опасност пред неколку години. Аналитичарите сметаат дека декларираниот референдум во Република Српска ќе доведе до процес на промени во внатрешната (ре) организација на Босна и Херцеговина, базирани на доктрината на шокот.
Со демократијата е невозможно да се прават какви било радикални промени во кој и да е правец без познат шок кој ќе им овозможи на оние кои го создале, да организираат државата според своите принципи и планови. Во случајот со Додик парадоксално е тоа што тој создава шок во однос на странските интереси, а е поздравен за “самоубиствените” активности од речиси целата своја публика.
Аналитичарите со учеството на странски судии во Уставниот суд на Босна и Херцеговина сепак му даваат нов квалитет, бидејќи придонесува за намалување на политизацијата и провинцијализираност на еден толку важен орган.
————————————————– —–
Анализата е на Институтот за блискоисточни и балкански студии (IFIMES), со седиште во Љубљана, Словенија.